Programma 2 | Welzijn en educatie

• We willen dat kunst en cultuur een bijdrage levert aan een aantrekkelijk woon- en verblijfklimaat in Ooststellingwerf.
• We willen kunst en cultuur bekend en toegankelijk maken voor met name kinderen en jongeren.
• We willen het cultureel erfgoed, inclusief de streektaal, beschermen en uitdragen.
• We willen dat kunst en cultuur een bindmiddel is voor de samenleving in Ooststellingwerf.
• We willen een faciliterende rol op het terrein van kunst en cultuur en ondersteunen initiatieven van inwoners op dit vlak.
• We willen bestaande kunstwerken blijven onderhouden en de huidige regelingen continueren.
• We willen de huidige bibliotheekvoorzieningen behouden.

• Iedereen krijgt de kans en gelegenheid te participeren. Hierbij speelt het Kindpakket (Leergeld, Jeugdcultuurfonds en Jeugdsportfonds) een belangrijke rol, om de toegang voor elk kind financieel mogelijk te maken.
• We voeren de taalnota uit. Om het Stellingwerfs te stimuleren verwachten we initiatieven vanuit het veld, toegespitst op de vraag vanuit onze inwoners en organisaties, zoals het onderwijs.
• We organiseren zelf geen culturele activiteiten, maar faciliteren en stimuleren activiteiten en initiatieven op het gebied van kunst en cultuur, inclusief cultuureducatie. Van het veld vragen we cultureel ondernemerschap. Het is aan onderwijs en culturele instellingen om het aanbod te promoten.
• Het bestand van rijks- en gemeentelijke monumenten dragen we een warm hart toe. Dit dragen we uit door de Open Monumenten Dag jaarlijks mogelijk te maken in samenwerking met monumenteigenaren en vrijwilligers. Hiermee trekken we ook toeristen naar onze gemeente.
• Bestaande kunstwerken, bijvoorbeeld kunstwerken langs de weg, en (oorlogs)monumenten blijven we onderhouden, volgens de huidige regelingen.
• We behouden de huidige bibliotheekvoorziening.
• We zetten in op behoud van de Mader Beelden na 2019.
• We ondersteunen (kleine) incidentele initiatieven op het terrein van kunst en cultuur.

Kunst & cultuur is voor alle lagen van de bevolking toegankelijk. Een veelzijdig aanbod is ook een stimulans voor de economie. De toeristische sector heeft hier baat bij.

Het huidige financieel kader voor Kunst & Cultuur is bepalend. Voor structurele subsidies is circa € 1.000.000 beschikbaar. Vanaf 2020 is er een structureel budget van € 30.000 voor incidentele (kleine) initiatieven op het terrein van kunst en cultuur (beschikbaar gesteld bij de Programmabegroting 2019).

• Het kunst- en cultuurbeleid gemeente Ooststellingwerf 2017-2019.

• We willen brede aandacht voor eenzaamheid (zie Thema 2.4 Volksgezondheid).
• We willen ruimte geven aan maatschappelijke welzijnsinitiatieven, zoals bijvoorbeeld welzijn dorpse schaal Oldeberkoop. We willen dit faciliteren en actief zoeken naar (professionele) verbinding.
• We willen dat inwoners goed op de hoogte zijn van de initiatieven die er zijn. We willen dat hulpverleners actief worden geïnformeerd over initiatieven opdat zij de mensen aan wie zij zorg verlenen goed kunnen informeren. We willen dat de gemeente actief over initiatieven communiceert via haar online- en offline kanalen.

Eenzaamheid
Zie ook Thema 2.4 Volksgezondheid. Eenzaamheid heeft invloed op de gezondheid van onze inwoners. We zetten in op een duurzame structuur van kennis en samenwerking in de bestrijding van eenzaamheid. Daarbij besteden we specifiek aandacht aan jongeren. 

Maatschappelijke welzijnsinitiatieven
We ondersteunen initiatieven (denk aan beweegcafé, schoolmoestuin, buurtcamping) en zoeken naar (professionele) verbinding. Te denken valt aan aanvullende financiering (tot een bepaalde grens) als andere mogelijkheden al gebruikt zijn, maar ook door als netwerkpartner partijen met elkaar te verbinden daar waar dat zelf nog niet is gelukt. Ook kijken we waar de samenhang is met bestaande initiatieven. Als maatschappelijke initiatieven 'vastlopen' kunnen we meedenken over mogelijke oplossingen. 

We doen investeren in opbouwwerk om inwoners met een idee op gang te helpen, talenten in het dorp aan te boren, gebruik te maken van wat er al is (binnen en buiten het eigen dorp / de buurt) en mensen en verenigingen te verbinden.

Communicatie over initiatieven
We zorgen dat hulpverleners geïnformeerd worden over initiatieven. Zo kunnen zij dit weer doorgeven aan hun cliënten. Hiervoor zetten we onze on- en offline kanalen in. We ontwikkelen de sociale kaart door. Dit nemen we mee in onze communicatiestrategie (zie ´Visie Sociaal Domein´). 

Eenzaamheid
Meer initiatieven en bewustwording rondom eenzaamheid.

Maatschappelijke welzijnsinitiatieven
Meer actieve betrokkenheid en eigenaarschap van meer inwoners, verenigingen en/of organisaties bij de fysieke en sociale leefomgeving. Meer initiatieven van inwoners, ondernemers en/of informele netwerken om sociale en maatschappelijke vragen op te pakken.

Communicatie over initiatieven
Inwoners zijn beter geïnformeerd over initiatieven. 

We maken gebruik van bestaande budgetten.

• We willen ideeën vanuit dorpen over leefbaarheid (in de breedste zin van het woord) stimuleren. 
• We willen de dorpsbudgetten voor alle inwoners in stand houden en indien gewenst uitbreiden.
  
  

Initiatieven en ideeën vanuit de dorpen over leefbaarheid maken we mogelijk. Hiervoor werken de beleidsafdeling, de buitendienst en het Gebiedsteam samen met plaatselijke belangen en bewonerscommissies om sterkere en krachtiger sociale netwerken te stimuleren. 

De dorpen krijgen dorpsbudgetten. Zij mogen het bedrag vrij besteden. Bijvoorbeeld voor bankjes, extra activiteiten van plaatselijke verenigingen of initiatieven van bewoners. Lekker snel, zonder ingewikkelde aanvraagprocedures. Desgewenst kunnen ze het bedrag ook reserveren voor een grotere uitgave in een volgend jaar. Ook kan dit budget door de dorpen en wijken worden benut als co-financiering voor aanvragen bij andere fondsen zoals het Iepen Mienskips Funs bij de provincie. 

Al met al geeft het budget de dorpen de kans om kleinere wensen snel te realiseren, zonder ingewikkelde aanvraagprocedures. Dat stimuleert initiatief.

Inwoners kunnen door het vrij te besteden budget eigen initiatieven bedenken en uitvoeren.

Er is in totaal jaarlijks € 65.000 beschikbaar. Ieder dorp krijgt € 2.500 en € 1 per inwoner.

• Notitie “Voortgang pilot dorpsagenda’s/gebiedsagenda’s” (voorjaar 2012)
  
  

• We willen vroegtijdig schoolverlaten voorkomen. We willen eraan bijdragen dat kinderen minimaal hun startkwalificatie behalen.
• We willen de samenwerking tussen instellingen binnen brede kindcentra stimuleren.
• We willen de huidige voorzieningen voor laaggeletterden behouden en activiteiten, zoals het DigiTaalhuis en de Taalgroep, voortzetten.
• Handhaven van de kwaliteit, bereikbaarheid en betaalbaarheid van het onderwijs. Dit binnen de (financiële) kaders van het Rijk.
  
  

Voorkomen vroegtijdige schoolverlaters
Het huidige beleid heeft deze inzet. We bieden optimale ontwikkelingskansen door een doorgaande leerlijn. Iedere jongere haalt een startkwalificatie. Is dit niet haalbaar, dan bieden we een passend traject aan om het hoogst haalbare niveau te bereiken. Met hulpverlening of begeleiding richting de arbeidsmarkt, inclusief opleiding.

Samenwerking tussen instellingen
Het huidige beleid stimuleert deze samenwerking. Zoals in de Brede School, een netwerk tussen partijen in en om de school. Zij hebben aandacht voor cognitief én sociaal-emotioneel leren. Daarnaast verzorgt het netwerk naschoolse activiteiten op het gebied van kunst, cultuur en bewegen. Dit is belangrijk voor de binding en sociale samenhang met het dorp of de wijk.

Brede School en Integraal Kindcentrum (IKC)
De basis voor de Brede School is een netwerk tussen partijen in en om de school. Dit netwerk is gebaseerd op samenwerking. Alle betrokkenen in het netwerk besteden aandacht aan het cognitief leren maar ook aan het sociaal-emotioneel leren van het kind. Daarnaast verzorgt de Brede School naschoolse activiteiten. Die zijn belangrijk voor de binding van de Brede School met het dorp of de wijk. In Oosterwolde is sinds maart 2016 een IKC. Dit is een voorziening waar kinderen komen om te leren, spelen, ontwikkelen en ontmoeten. Vertrekpunt is de behoefte van het kind. Binnen het IKC werken onder andere het basisonderwijs, kinderopvang en de peuterspeelgroep (Scala) nauw samen.

Voorzieningen laaggeletterdheid
Laaggeletterdheid belemmert veel inwoners om mee te doen. We werken er aan deze mensen te vinden. Vervolgens ondersteunen we hen om te leren lezen, schrijven en rekenen. Dit doen we via de lokale Digi-Taalhuizen en Taalgroep, door deskundigheidsontwikkeling bij professionals en vrijwilligers en het Taalnetwerk. We nemen verschillende maatregelen om taalachterstanden bij kinderen te voorkomen:

• We bieden Voor- en Vroegschoolse Educatie (VVE) aan alle kinderen die dat nodig hebben.
• Vanuit VVE-Thuis ondersteunen we ouders van wie de kinderen een taalachterstand dreigen op te lopen.
• Op alle peuterspeelgroepen en in de kinderopvang staan ten minste twee gekwalificeerde pedagogische medewerkers, geschoold op taalniveau 3F.
• De peuterspeelgroepen, de kinderopvang en het basisonderwijs werken nauw samen. Zo is er een doorgaande lijn van de peutergroepen naar groep 1 en 2.

De scholen van (over)morgen
We blijven werken aan de bewustwording van alle betrokkenen over het kleiner worden van het aantal scholen en proberen tegenstellingen te overbruggen. Conform de notitie ‘Toekomstvisie van het basisonderwijs Ooststellingwerf’ zijn de schoolbesturen, op basis van demografische ontwikkelingen, leidend met betrekking tot de toekomstige scholenverdeling in de gemeente.

In 2017 hebben Stichting Comprix (OPO) en Stichting De Tjongerwerven (CPO) een spreidingsplan voor hun scholen in Ooststellingwerf vastgesteld. Als gevolg daarvan fuseerden in 2018 de twee scholen voor primair onderwijs in Haulerwijk tot een identiteitsrijke samenwerkingsschool onder bestuur van Stichting De Tjongerwerven (CPO): Basisschool de Laweij. De twee scholen in Donkerbroek zijn op 1 augustus 2018 ook tot een identiteitsrijke samenwerkingsschool gefuseerd onder bestuur van Stichting Comprix (OPO): Basisschool de Twirrewyn. Het schoolgebouw van de voormalige o.b.s. 't Startblok wordt gerenoveerd en uitgebreid met nieuwbouw.

Stichting Beheer Multifunctioneel Vastgoed
De stichting beheert en exploiteert de Kampus voor de huidige gebruikers (het Stellingwerf College, Kunst & COO en de Openbare Bibliotheek) en ook, bij behoefte, voor culturele evenementen en overige activiteiten in het openbaar belang en voor de inwoners van Ooststellingwerf.

• Jongeren verlaten het onderwijs met een startkwalificatie of vakgerichte certificaten. Daardoor hebben zij een sterke positie op de arbeidsmarkt. Jongeren die zonder startkwalificatie de school verlaten bieden we een passend traject aan.
• Laaggeletterden voelen zich gesteund en krijgen kansen hun situatie te veranderen.
• De kwaliteit, bereikbaarheid en betaalbaarheid van het onderwijs in de gemeente blijft op peil.
  
  

Het stimuleren van samenwerken tussen gemeente, schoolbesturen en ouders betalen we uit de reguliere budgetten.

• Beleidsnota peuterspeelzaalwerk ‘Een goed begin is het halve werk’ (augustus 2010)
• Toekomstvisie van het Basisonderwijs in Ooststellingwerf (december 2013)
• Omvormingsplan peuterspeelzaalwerk Ooststellingwerf (juni 2016)

• We willen gezondere inwoners en bevorderen van onderlinge contacten door sport en bewegen.
• We willen bestaande sportaccommodaties behouden en zoveel mogelijk verduurzamen. We doen onderzoek naar mogelijkheden om in deze verduurzaming te investeren. En eventueel een terugbetalingsregeling mogelijk te maken uit een deel van de opbrengst.
• We gaan, in samenspraak met de dorpen, bewegen in de openbare ruimte stimuleren, bijvoorbeeld door ‘ommetjes’ en het multifunctioneel inzetten van bestaande sportveldjes.
• We gaan onderzoeken wat maairobots kunnen betekenen voor de exploitatie en kwaliteit van de huidige sportvelden.
• We willen de huidige sportstimuleringsregelingen voor iedereen tot 18 jaar, tot een bepaalde inkomensgrens, behouden.
• We gaan verkennen wat de mogelijkheden zijn om iedereen vanaf 18 jaar, tot een bepaalde inkomensgrens, gratis te laten sporten. In ruil voor vrijwilligerswerk voor de sportvereniging.
• We willen dat elk kind wordt gestimuleerd om een zwemdiploma te behalen. Waar nodig faciliteren we dat tot een bepaalde inkomensgrens.
• We willen, in samenwerking met scholen en sportverenigingen, bewegen door kinderen stimuleren. Eventueel met inzet van buurtsportcoaches.
• Uitvoeren van de Visie Sportaccommodaties 2015-2030 (juni 2015).
  
  

Gezondere inwoners en onderlinge contacten
We blijven investeren in de kwaliteit van bewegingslessen op basisscholen. We zorgen voor een breed aanbod van tussen- en naschoolse sport- en beweegactiviteiten en de verenigingen hebben voldoende geschoolde vrijwilligers. Sport en bewegen maakt onderdeel uit van een integrale benadering op het gebied van onder andere gezondheid en armoedebestrijding.  Deze zaken realiseren we door inzet van de buurtsportcoaches die in dienst zijn bij Stichting Scala. Zij werken samen met sportverenigingen, scholen, bewonerscommissies en plaatselijke belangen. De inzet van de buurtsportcoaches breiden we in 2020 uit ten opzichte van 2019. We stellen een sportformateur aan (op voorwaarde dat hiervoor Rijksmiddelen worden toegekend). Een  ‘sportformateur’ is een procesbegeleider die diverse partijen samenbrengt en begeleidt om samen tot een sportakkoord te komen en de uitvoering daarvan mogelijk te maken.

Bestaande sportaccommodaties behouden en zoveel mogelijk verduurzamen in 2020 en verder
We houden de gemeentelijke accommodaties in stand. We laten het sportcomplex Waskemeer uitbreiden met een wetraveld. We onderzoeken in 2020 welke mogelijkheden er zijn om in verduurzaming te investeren. Bijvoorbeeld een deel van de opbrengst te gebruiken voor de terugbetalingsregeling.

Bewegen in openbare ruimtes stimuleren
We gaan in gesprek met de dorpen: welke behoeften zijn er en welke mogelijkheden ziet men om bewegen in de openbare ruimte te stimuleren? Hierbij maken we zoveel mogelijk gebruik van dat wat er al is (faciliteiten, verenigingen, activiteiten, buurtsportcoaches). Het onderwerp kan aan de orde komen bij het maken van de uitvoeringsprogramma's in aansluiting op de nieuwe Visie op Samenleven (besluitvorming over deze Visie vindt plaats najaar 2019).

Maairobots
Het lopende contract voor het onderhoud van de sportvelden loopt nog een aantal jaren. Vóór het einde van deze contractperiode doen we een pilot met maairobots. Dan weten we welke voordelen dit kan bieden.

Sportstimulering tot 18 jaar
De huidige sportstimuleringsregelingen blijven bestaan.

Sportstimulering vanaf 18 jaar
We overleggen met de sportverenigingen over de kansen en (on)mogelijkheden voor vrijwilligerswerk binnen hun vereniging in ruil voor gratis sporten. Als die er zijn, onderzoeken we hoe we hen daarbij kunnen ondersteunen.

Ieder kind een zwemdiploma
Ouders met een laag inkomen kunnen al aanspraak maken op de Stichting Leergeld voor zwemlesvergoeding. Daarnaast kunnen sommige kinderen niet naar zwemles door bijvoorbeeld tijdgebrek of geen vervoer. Daarom overleggen we met naschoolse opvang over mogelijkheden om zwemles op te nemen in hun programma.

Bewegen door kinderen
We zetten buurtsportcoaches in. Deze willen we behouden. Daarnaast ontwikkelen we een breed programma om een gezonde leefstijl te stimuleren (zie 'Volksgezondheid').

• Inwoners kunnen op aanvaardbare afstand gebruikmaken van toekomstbestendige sportvoorzieningen in de buurt.
• Inwoners worden actief benaderd en gestimuleerd om (meer) te bewegen en te sporten. Zij hebben keuze uit een divers aanbod aan sport- en beweegactiviteiten.
• Er zijn veel mogelijkheden om te bewegen in de openbare ruimte.
• Bij een laag inkomen zijn er financiële regelingen om kinderen en jongeren onder de 18 jaar toch te laten sporten.
• Sportstimulering door onder andere de buurtsportcoaches.
  
  

• Voor veel maatregelen zijn te zijner tijd waarschijnlijk aparte budgetten nodig. Deze bedragen kunnen pas worden ingeschat als hierover met de betrokken partners is overlegd en de plannen zijn geconcretiseerd.
• Voor het inzetten van de buurtsportcoaches is extra gemeentelijke bijdrage nodig. Deze is al beschikbaar gesteld bij de Programmabegroting 2019.
  
• De eventueel aan te stellen sportformateur bekostigen we uit de nog toe te kennen Rijksbijdrage van € 15.000. 
• U heeft op 21 juni 2016 eenmalig € 180.000 beschikbaar gesteld voor de aanleg van een wetraveld op het sportcomplex te Waskemeer.
  
  

• Visienota Sport en Bewegen "zuidoost Friesland in Beweging" 2017-2021
• Beleidsuitgangspunten nota sport en bewegen in ZO Friesland
• Uitvoeringsnota sport en bewegen 2019-2022 (inclusief uitvoeringsnota Buurtsport 2019-2022)
• Gemeentelijk gezondheidsbeleid 2013-2016 (december 2013)
• Lokaal jeugdbeleid 2014-2017
• Analyse Sportaccommodaties in Ooststellingwerf (november 2014)
• Visie Sportaccommodaties in Ooststellingwerf 2015-2030 (juni 2015)

• We willen goede en veilige zorg voor al onze inwoners.
• We onderzoeken, in samenspraak met alle betrokken partijen, hoe we kunnen komen tot een integrale aanpak voor de verbetering van de leefstijl en het beschermen, behouden en bevorderen van de mentale en fysieke (positieve) gezondheid in het algemeen.
  
  

Goede en veilige zorg
We zetten in op een aantal onderwerpen:

• In het project de Vitale Regio werken we samen met De Friesland Zorgverzekeraar, de GGD, partners uit het gezondheidscentrum en de doelgroep zelf aan een contextuele aanpak van laaggeletterdheid. 
• Binnen het Escalatieplatform werken we met verschillende organisaties samen om inwoners met zeer complexe problematiek te ondersteunen en de situatie te de-escaleren.
• We streven naar een zo goed mogelijke dekking van het AED netwerk in onze kernen en dorpen.
• We zorgen voor een goede aansluiting met de ontwikkeling van de omgevingsvisie (Gezonde Leefomgeving).

Verbetering leefstijl en bevorderen positieve gezondheid
We kijken naar de gezondheidsverschillen per leeftijdsgroep en regio (overgewicht, laaggeletterdheid, alcohol & drugs, etc.). Ook onderzoeken we waar op lange termijn de meeste gezondheidswinst te behalen valt. In 2019 zijn er nieuwe onderzoeken uitgezet voor de gezondheidsmonitor van de GGD. Op basis van deze analyse bepalen we waar we op in gaan zetten (doelen) en maken we een goede aanpak. Hierin werken we samen met o.a. de zorgaanbieders. Inzetten op toegang tot preventie. We zetten in op gezonde generaties en een positieve gezondheid van onze inwoners. We stimuleren sociale cohesie en maatschappelijke participatie. We ontwikkelen de aanpak voor mensen met psychosociale problemen door en implementeren de nieuwe Wet verplichte GGZ.

• We hanteren de uitgangspunten van positieve gezondheid. 
• We blijven inzetten op alcohol en drugs preventie, voor alle leeftijden.
• Werken aan een integrale aanpak gericht op het bestrijden van overgewicht over alle leeftijdsgroepen, bijv. met inzet van buurtsportcoaches en andere programma’s.
• Inzetten op een duurzame structuur van kennis en samenwerking in de bestrijding van eenzaamheid. 
• Samenwerking met partners zoeken om gezondheidsvaardigheden van (oudere) inwoners te stimuleren (zoals het project voor Vitale Regio). We willen een leeftijdsvriendelijke gemeente zijn.
• Anticiperen op demografische ontwikkeling vraagt om een integrale aanpak, gericht op diverse generaties. We werken aan deze aanpak en wegen steeds af wat er nodig is aan inzet.

In de aanpak van bovenstaande punten nemen we de Sporen en Pijlers van GIDS mee.

Verbonden partij: Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Fryslân (VRF)
Binnen de VRF werken Friese gemeenten, Brandweer Fryslân, GGD Fryslân en andere partners samen aan brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De VRF werkt op het gebied van gezondheidszorg aan het beschermen en bevorderen van de gezondheid van de Friese inwoner.

Goede en veilige zorg

• Het gezondheidscentrum is voor iedereen begrijpelijk en toegankelijk. Ook voor mensen die minder goed kunnen lezen en schrijven.
• Inwoners krijgen betere zorg, omdat de gemeente aan de achterkant meekijkt/stuurt op de kwaliteit.
• Escalerende situaties zijn sneller onder controle. Er is een meldpunt Verwarde personen.
• Inwoners weten makkelijker de weg naar preventieve interventies te vinden.

Verbetering leefstijl en bevorderen positieve gezondheid
Naar aanleiding van de analyse van de GGD op basis van de gezondheidsmonitor en de dorpsgesprekken (Visie Samenleving) merkt de inwoner dat verschillende acties in de gemeente plaatsvinden om de fysieke en mentale (positieve) gezondheid van inwoners te bevorderen. 

Goede en veilige zorg

• Voor het project de Vitale Regio krijgen we subsidie vanuit De Friesland Zorgverzekering. Dit co-financieren we met GIDS-gelden.
• De doorontwikkeling voor de aanpak personen met verward gedrag betalen we uit bestaande middelen.

Verbeteren leefstijl en bevorderen positieve gezondheid
We benutten de kansen en mogelijkheden die landelijke en provinciale maar ook lokale samenwerking bieden. Vanuit de nieuwe visie Samenleving werken we integraal en slim aan gezamenlijke doelstellingen.

• Gemeentelijk Gezondheidsbeleid 2013-2016 (december 2013) 
• Uitvoeringskompas Gezondheid 2018-2019