Programma 4 | Strategische projecten en ontwikkelingen

Algemeen

• We willen de ambitie van de visie 'Een sterke, vitale samenleving in Ooststellingwerf en een betaalbaar en goed ‘vangnet’ voor inwoners die het zonder ondersteuning niet redden' dichterbij brengen.
• We willen de Visie op Samenleven 2020-2024 uitwerken in doe-agenda's per maatschappelijk effect waarin we concrete doelen stellen en komen tot een concreet en samenhangend 'pakket' aan inspanningen waarmee we de doelen realiseren.
• We willen het Gebiedsteam doorontwikkelen en positioneren zodat inwoners weten waarvoor en hoe ze bij het Gebiedsteam terecht kunnen.
• Wij willen datagedreven handelen en goed monitoren waardoor gerichte interventies uitgezet worden.

Uit het collegeakkoord:
Grip op uitgaven jeugd en Wmo

• We willen problemen vóór zijn door te investeren in preventie en door te zorgen dat inwoners ons weten te vinden als zij hulp nodig hebben.
• We willen de uitgaven op jeugd en Wmo beperken en blijven doen wat nodig is om de meest kwetsbare inwoners goed te ondersteunen.
• We willen dat inwoners zoveel mogelijk gebruik maken van voorzieningen en activiteiten die zonder indicatie beschikbaar zijn (voorliggende voorzieningen).
  
  

Er zijn in voorgaande jaren diverse doe-agenda's uitgewerkt waarin we de Visie op Samenleven hebben vertaald in concrete doelen en inspanningen.

De doorontwikkeling van het Gebiedsteam is een belangrijk onderdeel bij de implementatie van de Visie op Samenleven. Deze doorontwikkeling krijgt sinds 2020 steeds beter handen en voeten en leidt tot één (voldoende laagdrempelige) toegang voor inwoners, zoveel mogelijk één aanspreekpunt per inwoner/huishouden, zo eenvoudig en snel mogelijke processen en versterking van het ontschot werken.

Grip op uitgaven Sociaal Domein. We monitoren de uitgaven en beleidsresultaten in de Monitor Sociaal Domein waarin we een dashboard bieden dat per onderwerp aangeeft in hoeverre onze doelen dichterbij komen, wat er goed gaat en wat aandacht nodig heeft. Dat geeft grip op de uitgaven, maar ook zicht op onze resultaten.

We werken steeds meer integraal en ontschot en op basis van data. We denken niet meer vanuit beleidsterreinen maar vanuit de effecten die we voor inwoners willen bereiken. En wat de verschillende invalshoeken en betrokkenen daaraan kunnen bijdragen.

We hebben zicht op de beleving van inwoners wat betreft de 15 onderwerpen (maatschappelijke effecten) uit de Visie op Samenleven.

De Adviesraad Sociaal Domein is ook in 2023 weer actief geweest en heeft over diverse beleidsonderdelen gevraagd en ongevraagd advies gegeven.

• We hebben gewerkt aan de uitvoering van de doe-agenda's (zie programma 1).
• We stelden in samenspraak met inwoners, organisaties, de gemeenteraad en de adviesraad sociaal domein een tussenbalans op voor de Visie op Samenleven en kozen op basis daarvan accenten en afbouwpunten. Dit geeft focus in de uitvoering.
• We hielden eind 2022 de tweejaarlijkse burgerpeiling waarin we inwoners bevragen over alle 15 onderwerpen (maatschappelijke effecten) uit de Visie op Samenleven en brachten in 2023 bezoeken aan de dorpen om de resultaten hiervan te bespreken.
• We werkten verder aan de doorontwikkeling van het Gebiedsteam (bijvoorbeeld ontschot werken) en integrale toegang. De verhuizing van het Gebiedsteam naar het gemeentehuis in 2023 draagt hier aan bij.
• We hebben via diverse kanalen doorlopend gewerkt aan de bekendheid van het Gebiedsteam en de aanwezigheid van het Gebiedsteam op vindplaatsen (scholen, huisartsen).
• We hebben meerdere keren per jaar een monitor Sociaal Domein gemaakt en werken aan de doorontwikkeling van deze monitor.
• We hebben de Adviesraad Sociaal Domein faciliteiten geboden om hun taak goed uit te kunnen voeren.
• We maken zoveel mogelijk resultaatgerichte afspraken met grote organisaties die we subsidiëren (bijvoorbeeld Scala).
• We lieten via verhalen uit de praktijk zien wat er in de Ooststellingwerfse samenleving gebeurt en hoe dit past bij de Visie op Samenleven.
  
  

• Het Gebiedsteam is bereikbaar, zichtbaar en toegankelijk voor onze inwoners. Met een doorontwikkeling verbeteren we de kwaliteit van het aanbod en servicegerichtheid. Inwoners merken dat we meer integraal en ontschot werken, bijvoorbeeld als zij aankloppen bij het Gebiedsteam.
• Diverse inwoners en andere partners in onze gemeente merken dat we hen actief betrekken bij het maken van beleid en luisteren naar wat ze inbrengen.
• Inwoners zien artikelen in de krant en op social media waarin ze kunnen lezen over de thema's die centraal staan in de Visie op Samenleven. Bijvoorbeeld onderlinge verbondenheid en gezondheid.
• Doordat wij cijfers en feiten over het Sociaal Domein goed op orde hebben kunnen we beter beleid maken en bijsturen. Daar plukken inwoners de vruchten van.
• De inwoner kan zich laten vertegenwoordigen door de Adviesraad Sociaal Domein.
  
  

We zorgen voor een adequate en brede invoering (intern en extern) van de nieuwe Omgevingswet die op 1 januari 2024 in werking trad.

We hebben ons voorbereid aan de hand van de actielijst van de VNG, wat betekent dat we ons hebben geconcentreerd op de acties die minimaal nodig zijn voor inwerkingtreding van de Omgevingswet. Deze (minimale) acties zijn uitgevoerd. Met de pilot omgevingsplan Appelscha zijn we verder gegaan dan de minimale vereisten.

De Omgevingswet voeren we nu beleidsneutraal in. In de periode van 2024 tot 2032 maken we een gebiedsdekkend omgevingsplan met daarin eventuele beleidskeuzes. In 2023 zijn nog veel initiatieven onder de oude wet ingediend. Het vroeg veel ambtelijke inzet om deze bestemmingsplannen nog te verwerken. 

Medio 2017 is het Uitvoeringsprogramma Omgevingswet Ooststellingwerf 2017-2020 vastgesteld. In dit programma zijn drie uitvoeringslijnen benoemd (Informatie & Automatisering, Personeel & Organisatie en Beleid & Uitvoering). Voor deze uitvoeringslijnen zijn in het uitvoeringsprogramma concrete projecten benoemd die tijdens de looptijd van het programma opgepakt worden. In 2020 is, na het volledig uitkristalliseren van de Omgevingswet, pas echt een helder totaalbeeld ontstaan van alle acties die nodig zijn voor een goede en adequate invoering van de wet. Het uitvoeringsprogramma is daarom eind 2020 geactualiseerd en heeft een langere looptijd gekregen, tot en met 2024. De invoering van de Omgevingswet hebben we, daar waar het maar enigszins kan, opgepakt samen met onze OWO-partners. De focus lag daarbij eerst op de minimale wettelijke verplichtingen die de wet stelt.

Een belangrijk project in het uitvoeringsprogramma is het opstellen van een omgevingsvisie voor onze gemeente. In deze omgevingsvisie legt de gemeente de koers en ambitie neer voor de fysieke leefomgeving voor de komende jaren. In 2018 is hiervoor door de gemeenteraad een Nota van Uitgangspunten vastgesteld. In 2019 is gestart met het visietraject inclusief een uitgebreid participatieproces met onze inwoners en andere belanghebbenden. In november 2021 is de omgevingsvisie voor Ooststellingwerf door de gemeenteraad vastgesteld.

Het omgevingsplan is ook een onderdeel van de Omgevingswet. In 2020 is een start gemaakt met de pilot omgevingsplan voor het gebied Appelscha e.o. Met deze pilot sorteren we voor op het gemeente brede omgevingsplan dat vanaf 2024 wordt opgepakt. De pilot omgevingsplan is OWO-breed ingestoken. Met de pilot hebben we ervaring opgedaan in het opstellen van omgevingsplannen. De gemeenteraad hebben we in verschillende themaraden betrokken bij het opstellen van de pilot. De pilot is een leertraject en er is veel van geleerd. Tijdens het proces van het opstellen van het omgevingsplan Appelscha is meer informatie verzameld, kennis opgedaan en vaardigheden worden verder ontwikkeld. We hebben bijvoorbeeld geleerd dat beleidsneutraal niet mogelijk is. We verwachten de pilot in de loop van 2024 af te ronden met een omgevingsplan voor het gedeelte Appelscha. We zullen dan ook verder invulling geven aan participatie. De leermomenten gebruiken we voor het opstellen van de omgevingsplannen voor de drie gemeenten. Deze willen we geharmoniseerd opstellen. Een nota van uitgangspunten voor het opstellen van de omgevingsplannen (een transitieplan) verwachten we medio 2024 aan de raad aan te kunnen bieden.

Voor het digitale spoor van de wet zijn de nodige stappen gezet. OWO-breed is nieuwe Omgevingswet-software aangeschaft. Het onderdeel zaaksysteem van de software is dit jaar al gebruikt voor de vergunningverlening. Dit hebben we nu ook ingericht voor de ruimtelijke ordening. Deze nieuwe gebruikers zijn ook opgeleid. Het onderdeel voor het omgevingsplan is getest in de pilot Appelscha. De aansluiting van de OWO-gemeenten op het oefengedeelte van het digitale stelsel Omgevingswet (DSO-LV) is in 2021 gerealiseerd. Daarmee is in de keten geoefend. De systemen zijn gevuld met nieuwe procedures, formulieren en brieven.

Onze huidige werkprocessen hebben we kritisch onder de loep genomen en Omgevingswet-proof gemaakt. Dit geldt voor het vergunningentraject en voor ruimtelijke initiatieven die bij de gemeente binnen komen. Ook hier kijken we naar harmonisatie en afstemming met onze OWO-partners. Afspraken zijn gemaakt en de werkprocessen zijn in de software ingevoerd.

De afgelopen jaren zijn onze medewerkers opgeleid en getraind om te kunnen werken met de Omgevingswet. Naast de brede basistraining, zijn verdiepende cursussen aangeboden die aansluiten bij de verschillende disciplines. We merken dat oefenen met de nieuwe wet nodig is om het ons helemaal eigen te maken. Door de grote hoeveelheid aanvragen voor bestemmingsplanwijzigingen dit jaar is oefenen soms nog lastig geweest. Begin volgend jaar zetten we hier vol op in. 

We hebben in 2021 al een aantal verplichte raadsbesluiten genomen zoals over het bindend adviesrecht, verplichte participatie, delegatiebesluit, verordening nadeelcompensatie en in 2023 over het instellen van een adviescommissie omgevingskwaliteit. In december 2023 heeft de gemeenteraad een besluit genomen over de legesverordening.

We hebben de communicatie richting onze inwoners en bedrijven over de Omgevingswet geïntensiveerd met meer informatie en uitleg. Zo hebben we voor onze (bouw)ondernemers een informatie bijeenkomst gehouden, die zeer goed bezocht en ontvangen is. We verwachten begin 2024 meer vragen over de Omgevingswet van inwoners en bedrijven. Daarvoor richten we een telefoonteam in, dat vragen snel kan beantwoorden. 

De Omgevingswet is relevant voor inwoners die een melding willen doen of een vergunning willen aanvragen. We proberen deze doelgroep met gerichte communicatie te bereiken. De (bouw)ondernemers die beroepshalve met de Omgevingswet te maken hebben, zijn uitgenodigd voor een informatie bijeenkomst. Deze bijeenkomst op 7 december 2023 is goed ontvangen en bezocht door bijna 100 ondernemers. 

• Uitvoeringsprogramma Omgevingswet 2021-2024
• Nota van Uitgangspunten Omgevingsvisie Ooststellingwerf
• Omgevingsvisie Ooststellingwerf

Regio Deal Zuidoost Friesland
In juli 2020 heeft de regio Zuidoost Friesland een Regio Deal gesloten met het Rijk. Het Rijk investeert € 15 miljoen in deze Regio Deal en daar tegenover zorgt de regio voor minimaal € 15 miljoen aan cofinanciering. De regio doet dit primair vanuit bestaande projecten en programma’s die aansluiten bij de ambities van de Regio Deal. Met de rijksbijdrage kunnen deze projecten en programma’s versneld en/of uitgebreider uitgevoerd worden.

Alle betrokken partners in de regio trekken een aantal projecten. In dit thema beschrijven we uitsluitend de projecten waarvoor de gemeente Ooststellingwerf projecttrekker is. De projecttrekker is primair verantwoordelijk voor de inhoud, organisatie, planning, communicatie, financiën en verantwoording. Daarbij altijd rekening houdend met de regionale context.

Zorgeconomie
Met het project Zorgeconomie willen we als regio inzetten op een leefbare regio waar onze inwoners prettig kunnen (blijven) wonen en werken. Prettig wonen heeft niet alleen te maken met een goed onderhouden huis, een toegankelijk winkelcentrum of voldoende ontmoetingsplekken. Dit gaat erover wat we als regio kunnen doen om de sociaal maatschappelijke uitdagingen tegemoet te treden.

• Personeelstekort (ouderen)zorg vanuit het collegeakkoord: We willen samen met partners bijdragen aan oplossingen voor het personeelstekort in de ouderenzorg.

Masterplan Oosterwolde
De regionale kernen hebben een belangrijke voorzieningenfunctie voor de vele kleine dorpen in de regio. Deze voorzieningen staan zowel qua omvang als kwaliteit onder druk. We willen de sociale cohesie vergroten en het voorzieningenfunctie van Oosterwolde behouden en versterken. Om die reden werken we aan een Masterplan Oosterwolde waarin een structurele versterking van het centrum centraal staat. Het masterplan, wat intussen deels is uitgevoerd, komt in 2024 in een vervolgfase waarmee een afronding van verschillende projecten en uiteindelijk de winkelstraat tot een eind zal komen. Uitvoering daarvan heeft met name te maken met de afronding van twee lopende (uit te voeren door derden) projecten.

Uitvoeringsprogramma Recreatie & Toerisme
Het project beoogt een slimme groei van het toerisme in deze regio. Dit betekent dat we een optimale balans willen ontwikkelen tussen een toenemende toeristische druk en de draagkracht van onze leefomgeving. De route naar die balans bepalen we met een regionale toeristische ontwikkelstrategie. Dit project bouwt voort op een reeds bestaande regionale samenwerking en geeft een impuls aan de doorontwikkeling van de ontwikkellijnen en projecten uit het uitvoeringsprogramma Zuidoost Friesland (UPZOF) en aan de verdere versterking van een professionele organisatie voor promotie en marketing van Zuidoost Friesland (TRZF).

Leer- en kenniscentrum Bodem
Het LKC Bodem sluit met name aan op het veerkrachtig landschap en daarmee op maatschappelijke vraagstukken die gerelateerd zijn aan bodemgesteldheid, waterkwaliteit en biodiversiteit. Het Rijk wil dat in 2030 alle landbouwgronden duurzaam worden beheerd. Om dat te realiseren moet er meer worden geïnnoveerd, nieuwe verdienmodellen worden ontwikkeld, kennis over duurzaam bodembeheer verspreid worden en meer bewustwording worden gecreëerd. Het LKC Bodem draagt bij aan al deze terreinen. Het LKC Bodem zal onderdeel worden van een breder in Noord-Nederland opgezette strategie en samenwerking voor praktijkgericht onderzoek naar duurzaam beheerde bodems.

Zorgeconomie
In Zuidoost Friesland zijn acht bloeizone-initiatieven actief, waarvan twee (bloeizone Appelscha en bloeizone Haulerwijk) in Ooststellingwerf. Betrokken inwoners en lokale ondernemers werken, door het opzetten van fittesten, dorpstuinen, samen eten, gezondheidsmarkten en tal van beweeg- en/of ontmoetingsactiviteiten, samen aan een gezonde en sociale leefomgeving. De acht bloeizones vormen samen het bloeizone netwerk ZO-Friesland. Het bloeizone netwerk ZO-Friesland zorgt voor inspiratie en verbinding tussen de bestaande en nieuwe bloeizones. Het inwonersinitiatief Welzijn op Dorpse Schaal uit Oldeberkoop is inmiddels ook verbonden met het bloeizone netwerk.

De Ateliers Sociaal Domein in Heerenveen en Oosterwolde zijn doorontwikkeld tot leergemeenschappen waarin studenten, inwoners, organisaties, ondernemers en de gemeente actief zijn. Binnen de leergemeenschappen wordt samengewerkt aan oplossingen voor complexe maatschappelijke vraagstukken als eenzaamheid, gezondheid en preventie. Het Atelier Sociaal Domein in Oosterwolde heeft z’n plek gevonden in Appelscha waar een leergemeenschap is ontstaan rondom bloeizone Appelscha. In opdracht van en samen met de werkgroep bloeizone, werken studenten, inwoners, organisaties, ondernemers en de gemeente samen aan o.a. het versterken van de sociale verbondenheid in Appelscha. 

Binnen drie projecten wordt er door samenwerkende organisaties (zorg, welzijn, onderwijs en participatie), vanuit verschillende perspectieven, gewerkt aan oplossingen voor het personeelsgebrek in de zorg. ZuidOostZorg en Partisan begeleiden statushouders richting een werkplek binnen de zorg met het project ‘ik doe ertoe’. Caleidoscoop en Zorgkwadrant verminderen ‘zorgtijd’ door zelfstandig wonende inwoners met een zorgvraag uit te nodigen om samen te komen in de Mienskiphûskeamer. Firda ontwikkelt een op maat gemaakt scholingsaanbod waardoor het huidige zorgpersoneel breder inzetbaar wordt met als doel minder personeelsuitval.

Met de verlenging van het project zorgeconomie tot 1 oktober 2024 hebben de bloeizones, de Ateliers Sociaal Domein en de projecten meer tijd om hun meerwaarde te tonen. Daarnaast geeft het ruimte om samen met betrokkenen te zorgen voor een goede borging.

Masterplan Oosterwolde
Oosterwolde kan intussen worden gezien als regionale kern. Het voorzieningenniveau is een belangrijke functie voor de vele kleine dorpen in de regio. Door de sociale cohesie en de aanwezige voorzieningen te versterken blijft deze functie in stand. Maar we blijven werken aan een nog steviger positie in de regio door samenwerking te stimuleren en in stand te houden. Ook daarom blijven we de komende jaren samenwerken aan de structurele versterking van het centrum.

Uitvoeringsprogramma Recreatie & Toerisme
De goede regionale samenwerking is gecontinueerd. De professionalisering van de marketingorganisatie is nog verder versterkt. De toeristische ondernemers hebben gebruik kunnen maken van effectieve ondersteuning bij ontwikkelingen van toekomstbestendige nieuwe of bestaande logiesaccommodaties en bij verduurzaming van de bedrijfsvoering.

Leer- en kenniscentrum Bodem
De onderzoekstuin, bestaande uit 80 mesokosmossen en 12 kleine langlopende proefvelden, is aangelegd. Het digitaal loket voor agrariërs en grondeigenaren voor kennisuitwisseling en vragen is gerealiseerd en de het Leer- en kenniscentrum Bodem werkt structureel samen met het onderwijs: met MBO/HBO, WO, middelbaar- en basisonderwijs. Ook in 2023 zijn er verschillende symposia gehouden waaruit is gebleken dat kennis over de bodem en onderzoeken daarna van wezenlijk belang zijn. Daarnaast zijn in 2023 verschillende projecten gestart op het gebied van bodem, bodemgesteldheid en gewassen. Ter bevordering van kennis zijn verschillende projecten opgestart in het kader van het kenniscentrum bodem en werken hogescholen Aeres, HAS, Van Hall Larenstein en Saxion nauw samen met tal van consortiumpartners (zoals waterschappen, provincies, gebiedspartijen.) 

Hierbij valt te denken aan:

• Rol en nut van de bodemmicrobiologie voor de landbouw en natuur
• Het opschalen van de lisdoddeteelt als vervanger van veen in de nu nog gebruikte substraatproductie
• Strorijke Stalmest
• Precisielandbouw is een bedrijfsmanagementconcept dat stuurt op economische, ecologische en maatschappelijke doelen
• Groen Koolstof als Kans
• Regeneratieve open teelsystemen

Zo even een kleine greep uit de lopende projecten kenniscentrum bodem. 

Zorgeconomie
Met de partners uit de Regio Deal is een uitvoeringsprogramma zorgeconomie opgesteld. Vervolgens zijn er werkgroepen gevormd rondom de drie thema’s om in samenwerking uitvoering te geven aan het programma Zorgeconomie. De werkgroepen worden gevormd door ambtenaren van de betrokken gemeenten en samenwerkingspartners als NHL-Stenden, HANNN en het UWV.

De werkgroep bloeizone heeft de verbinding gezocht met actieve inwoners die zich in zetten om van hun dorp of wijk een bloeizone te maken. Er is een subsidieregeling opgesteld voor de acht pilot bloeizones. Daarnaast is er een ondersteuningstructuur ontwikkeld met de HANNN en de dorpencoördinatoren/opbouwwerkers van de betrokken gemeenten. NHL stenden heeft de opdracht gekregen om in nauwe samenwerking met de bloeizones en de HANNN de ontwikkelingen rondom de bloeizones te monitoren. Er zijn bijeenkomsten georganiseerd voor de bloeizones in ZO Friesland ter inspiratie en om van elkaar te leren. 

De werkgroep ASD bestaat uit ambtenaren van de gemeente Heerenveen en Ooststellingwerf, docenten en onderzoekers van NHL stenden. Het verbinden en van elkaar leren staat hier centraal. Op het moment vinden er gesprekken plaats om ook het MBO onderwijs (Firda) aan te haken bij de ateliers. Ambtenaren van de betrokken gemeenten participeren actief in de Ateliers/leergemeenschappen. De werkgroep WIZ heeft door het organiseren van netwerkbijeenkomsten ‘samenwerken aan een gezonde arbeidsmarkt in de zorg in Zuidoost Friesland’ verschillende partijen en perspectieven bijeen gebracht. Samen is er nagedacht om te komen tot oplossingen voor de arbeidskrapte in de zorg. Dit heeft geresulteerd in drie vernieuwende projecten die door een opstartsubsidie door de Regio Deal zijn ondersteund.

Masterplan Oosterwolde
Het centrum van Oosterwolde is een zogenaamde Biz van toepassing. Door een zeer goede samenwerking tussen gemeente en winkeliers/ vastgoedondernemers is de kwaliteit en beleving van het centrum op een hoger niveau gebracht. Gedurende het jaar vinden overleggen plaats tussen gemeente en de BizO die gaan over afstemming, sfeer en beleving, planning en organisatie van activiteiten binnen het centrumgebied. Daarnaast is er twee maal per jaar een schouw die gaat over de staat en het onderhoud van de openbare ruimte.

Uitvoeringsprogramma Recreatie & Toerisme
Het uitvoeringsprogramma bestaat uit verschillende thema’s en (deel)projecten. Bij Vitale logies gaat het om het stimuleren van ontwikkelingen van toekomstbestendige nieuwe en bestaande logies accommodaties. Er is een Plan van Aanpak opgesteld en er is een expertteam opgericht waar ondernemers terecht kunnen met hun plannen. Ook zijn verschillende sessies met deskundigen georganiseerd voor de ruimtelijke aspecten van logiesaccommodaties.

In het kader van de verduurzaming van de sector is er een drukbezochte startbijeenkomst geweest. Dit heeft een vervolg gekregen met verschillende informatie- en interactieve bijeenkomsten voor ondernemers om hen te ondersteunen bij verduurzaming van hun bedrijf.

Er is een onderzoek naar leefstijlen/doelgroepen gedaan. De TRZF is hier mee bezig. Het biedt handvatten voor de verdere toeristische ontwikkeling van onze regio. De TRZF zorgt voor het vermarkten van de regio, doet daarnaast aan productontwikkeling, onderzoek en versterking van het gastheerschap.

Het uitbouwen van het aantal TOP’s en het versterken van de Entree locaties in Zuidoost Friesland die voortkomen uit koepelproject, zijn voortgezet binnen de regiodeal. Daarnaast is een vervolg gegeven aan routegebonden recreatie, waaronder men- en ruiterroutes en ATB routes. Het gaat hier om alternatieve routemogelijkheden, omdat bij de inventarisatie bleek dat sommige routevoorstellen niet konden worden gecombineerd met natuurdoelen. Sturen op data, locatiemanagement en slimme groei zijn deelprojecten die volgend zijn en afhankelijk van de planning van andere thema’s en organisaties. Dit heeft gevolgen voor de voortgang en is dus niet in uitvoering gekomen in 2023.

Leer- en kenniscentrum Bodem
Het Biosintrum en Van Hall Larenstein zijn de uitvoerders voor het project. De gemeente heeft periodiek overlegd met beide uitvoerende partijen om de voortgang te borgen en te ondersteunen indien nodig of gewenst. Daarnaast zijn er gedurende het jaar 2023 diverse (vrij toegankelijke) bijeenkomsten georganiseerd die door belangstellenden op het gebied van bodem gevolgd kunnen worden. Deelname aan de diverse symposia wordt door de gemeente actief onder de aandacht gebracht bij de verschillende beroepsorganisaties in de gemeente. 

Zorgeconomie
In de ‘bloeizone’ dorpen/wijken is ‘reuring’ ontstaan rondom de thema’s ontmoeting, gezondheid en een gezonde leefomgeving. De inwoners zijn en blijven zelf eigenaar van hun bloeizone initiatief. Gemeenten en organisaties zijn betrokken, nemen een faciliterende rol aan, maar nemen niet over. In het Atelier Sociaal Domein werken we nauw samen met inwoners/ondernemers aan maatschappelijke vraagstukken, dicht bij huis. Er ontstaan leergemeenschappen waar er op gelijkwaardig niveau met inwoners, studenten, gemeente en organisaties/ondernemers geleerd en samengewerkt wordt.

Masterplan Oosterwolde
Het centrum van Oosterwolde is door bijdrage aan de BizO en vaststelling van de detailhandelsvisie weer een stuk toekomst bestendiger geworden. Door het organiseren van activiteiten in het centrum en het aankleden daarvan is het voorzieningenniveau versterkt. Er is bijna geen leegstand en door een gevarieerd winkelaanbod is zelfs een koopstroom vanuit andere regio's ontstaan. Oosterwolde wordt intussen voor funshoppen bezocht.

Uitvoeringsprogramma Recreatie & Toerisme
Er is een zekere mate van balans tussen een toenemende toeristische druk en de draagkracht van onze leefomgeving.

Leer- en kenniscentrum Bodem
De onderzoekstuin is formeel geopend tijdens een groot driedaags congres over bodemkwaliteit. Dit congres was openbaar toegankelijk. Ook is er via diverse mediakanalen gecommuniceerd (waar onder de Leeuwarder Courant en social media) over de voortgang en de inhoud van de onderzoeken van het Leer- en kenniscentrum Bodem. Naast het opstarten van verschillende projecten worden resultaten en bevindingen gedeeld in een kennisbank. Belangstellenden en inwoners kunnen de bevindingen en resultaten uit de verschillende onderzoeken en projecten tot zich nemen.

• Dealtekst Regio Deal Zuidoost Friesland juni 2020
  
  

De wijk Haerenkwartier is een moderne toekomstbestendige wijk, waarbij de gemeente rekening heeft gehouden met het inrichten van de wijk op een klimaatrobuuste en duurzame wijze. Het woningaanbod past bij de demografische ontwikkelingen en draagt bij aan de verbetering en verduurzaming van het woningbestand in Ooststellingwerf. De bewoners van de wijk ontmoeten elkaar en zijn trots op hun wijk en medebewoners. Ze voelen eigenaarschap en dragen naar vermogen actief bij aan een nette, gezellige en leefbare wijk. Professionals zijn zichtbaar en bekend en bieden ondersteuning aan bewoners die dit nodig hebben. Ze kennen de wijk en de bewoners waardoor vroegsignalering mogelijk wordt en vormen een sluitende keten van zorg en ondersteuning.

De wijk is toekomstbestendig, gasloos en het woningaanbod past bij de demografische ontwikkelingen. De openbare ruimte is groen en nodigt uit tot bewegen. Mensen willen graag in het Haerenkwartier wonen. Steeds meer wijkbewoners ontmoeten elkaar, leven op en zijn trots op de wijk. Eigenaarschap voor de wijk is toegenomen en vanuit de klankbordgroep zijn wijkbewoners opgestaan die zich voor een bewonerscommissie willen gaan inzetten. Er zijn korte lijntjes met de wijk. De coördinator van de Buurthuiskamer is een bekend gezicht en vertrouwenspersoon in de wijk. Wijkbewoners zien kansen om activiteiten te bedenken en te organiseren en voelen zich hierin aangemoedigd en ondersteund. Hierdoor is er inmiddels een groeiende groep vrijwilligers verbonden aan de Buurthuiskamer. De kinderen van de wijk zijn er kind aan huis. Ook aan de buurtmoestuin is een groep vrijwilligers uit de wijk verbonden en de tuin wordt goed benut en onderhouden. Er ontstaan nieuwe samenwerkingen, bijvoorbeeld met de Kleine Boerderij. Inwoners zetten zich in voor elkaar. Zo wordt er voor elkaar gekookt en/of tuinonderhoud gedaan.

• Actium heeft alle 170 woningen gesloopt en daarvoor 170 gasloze, energieneutrale woningen teruggebouwd. Hierbij zijn 44 levensloopbestendige woningen in de plaats gekomen van 44 eengezinswoningen. De stedenbouwkundige opzet is hierdoor ook veranderd waardoor de binnenkant van de wijk beter ontsloten is naar de rest van Oosterwolde.
• In de openbare ruimte is alle bestrating vervangen en zijn parkeerplekken beter over de wijk verdeeld. We hebben wadi's en een infiltratieriool aangelegd waardoor regenwater in de wijk blijft. Er is minder bestrating dan voorheen waardoor er meer groen is in de wijk. De aangeplante beplanting geeft de wijk kleur en is biodivers. De speeltoestellen zijn van Robinia hout en door de kinderen in de wijk zelf uitgezocht, net als de pannakooi. Er is bij de Buurthuiskamer een plein en een buurtmoestuin aangelegd. 
• We subsidiëren het Leger des Heils voor de uitvoering van de Buurthuiskamer. Een coördinator heeft 20 uur per week om de wijk te ondersteunen, activiteiten te stimuleren en te organiseren en een netwerk op te bouwen van professionals en vrijwilligers.
  
  

Inwoners, zowel wijkbewoners als andere inwoners, zien een groene duurzame nieuwbouwwijk. Wijkbewoners wonen in een moderne, goed geïsoleerde woning die niet tocht en waardoor de energielasten enorm zijn gedaald. Ze wonen in een groene en kleurrijke omgeving. Ze merken dat er steeds meer activiteiten plaatsvinden in de Buurthuiskamer en dat de buurtmoestuin netjes wordt onderhouden. Bijna de helft van de wijkbewoners is nieuw. Dit geeft nieuwe energie in de wijk. Een bewonerscommissie in oprichting maakt zich hard voor behoud van de mooie wijk. Mensen willen graag in het Haerenkwartier wonen.

• Ontwikkelrichting Wijkvernieuwing Haerenkwartier, vastgesteld 20 februari 2018
• Raadvoorstel Regenwater Haerenkwartier, vastgesteld 18 juni 2019
• Plan van aanpak Aandachtsgebieden Ooststellingwerf 2020-2023, vastgesteld 15 oktober 2019
• Visie op Samenleven 2019

In de gemeente Ooststellingwerf ligt een groot deel van het Fochteloërveen, het Drents Friese Wold en de beekdalen waarvan de stikstofmaatregelen en de opgave stikstofreductie vanuit het Nationaal Programma Landelijk Gebied veel impact hebben. Het stikstofvraagstuk is een ingrijpend en complex vraagstuk met veel belanghebbenden. Provincie Fryslân is verantwoordelijk voor het uitvoeringsprogramma met een gebiedsgerichte aanpak waarbij in gebiedsopdrachten de doelen, bronmaatregelen voor de stikstofreductie en de natuurherstelmaatregelen worden opgenomen.

We zetten in op deelname in de gebiedsgerichte aanpak, met een wethouder die verantwoordelijk is voor dit thema. Dit leidt naar verwachting tot een forse inzet vanuit de gemeente qua capaciteit. Denk daarbij aan de inzet en input van ambtenaren uit verschillende werkvelden naar de provincie toe en in een later stadium om het gesprek aan te gaan rond de genoemde natuurgebieden met agrariërs, natuurbeheerders, bedrijven uit de recreatiesector en bewoners.

We willen een balans tussen de draagkracht van de natuur, met een robuust watersysteem en een lage impact op het klimaat, en een perspectief voor de maatschappelijke en economische ontwikkeling voor bewoners, grondeigenaren en beheerders in de gemeente.

De startnotitie stikstof is in september 2023 vastgesteld. Hierin is besloten om samen verder te werken aan doelstellingen die bijdragen aan de transitie van het landelijke gebied voor een duurzame en leefbare toekomst voor bedrijven en inwoners. Binnen de raad is een werkgroep FPLG opgericht, met de bedoeling om alle ontwikkelingen op het landelijke gebied beter te kunnen duiden en dit in de raad te kunnen bespreken. We hebben zowel binnen als buiten onze organisatie de impact en reikwijdte van het FPLG bekend gemaakt. Intern zijn we constant bezig om zo goed mogelijk collega’s op allerlei manieren mee te nemen in de uitdagingen die er op elk thema zijn en komen voor ons als organisatie en voor onze inwoners. Daarnaast werken we aan ons externe netwerk om aan de contouren van een gebiedsgerichte aanpak te werken. Samen met de stichting Landii hebben we ons ingezet voor een provinciale subsidie voor een grootschalige inventarisatie onder agrariërs. Deze is inmiddels beschikt. 

In voorbereiding op de gebiedsgerichte aanpak is de provincie aan zet – als regievoerder op dit dossier – om alle opgaven die in de provincie gaan landen, te verwerken in het Fries gebiedsplan (FPLG). De planning van dit document laat steeds langer op zich wachten en daarmee ook de doelstellingen in het gebiedsplan voor onze regio. Voor ons als gemeente hebben we de taak om het proces te begrijpen en hier op te acteren en te participeren waar nodig. Vanwege de grote opgaven die in onze gemeente zullen landen – linksom of rechtsom – hebben we er voor gekozen om zowel bestuurlijk als ambtelijk proactief deel te nemen aan dit proces. De portefeuillehouder Stikstof maakt deel uit van de stuurgroep van het Fries Programma Landelijk Gebied. Ambtelijk nemen we deel aan de klankbordgroep gemeenten FPLG, ondersteunen we bestuurlijk en werken ondertussen aan de vragen, processen en opgaven die op ons af komen. 

Begroting
Tot zover hebben we gebruik gemaakt van bestaande fte’s en middelen die door de gemeenteraad beschikbaar zijn gesteld voor Stikstof en voor het Programma Duurzaamheid. Vanuit de VNG en de provincie is er afstemming met het Rijk voor transitievergoedingen en procesgelden in maatregelpakketten die voortvloeien uit het FPLG. Politieke onrust maakt dat niet geheel duidelijk is in hoeverre de transitie landelijk zal verlopen, maar het is nu wel duidelijk dat er vergoedingen zullen komen voor gemeenten voor begeleiding van piekbelasters en voor het opstellen van de gebiedsprogramma’s.

Meewerken aan verbetering van natuur
We hebben de weg Fochtelooerveen afgesloten voor gemotoriseerd verkeer ten behoeve van de natuur. In de komende periode werkt het Rijk samen met de provincies verder uit wat de opgave van 30% natuurherstel Vogel- en Habitatrichtlijnen (VHR) precies inhoudt en hoe deze ingevuld kan worden. De invulling van de opgaven in de gebieden is een iteratief proces. Dat betekent dat niet alles in één keer af hoeft te zijn en dat een lerende aanpak passend is. Bij de ontwikkeling van de gebiedsprogramma’s worden de regionale doelen en keuzes per gebied steeds verder verfijnd en bijgesteld.

Hierin samen met de raad optrekken
We hebben twee presentaties voor de raad gehouden om het proces en de relevante inhoud van het FPLG voor de gemeente Ooststellingwerf te beschrijven en dit te verwoorden in de startnotitie stikstof. Dit heeft geleid tot een (unanieme) vaststelling van het document met bijhorende doelstellingen en de oprichting van de werkgroep vanuit de raad over het FPLG.

Zorg dragen voor een gebiedsgerichte aanpak
Zoals eerder gezegd is het zonder goed gebiedsplan en bijhorende vergoedingen niet mogelijk om een gebiedsgerichte aanpak te hebben onder regie van de provincie. Als gemeente proberen we wel te kijken naar wat we nu al kunnen doen. Onderdeel hiervan is samenwerken met stakeholders die al actief bezig zijn of willen met een mogelijke transitie. Zo werken we samen met de stichting Landii – vertegenwoordiging van agrariërs in Ooststellingwerf – die zo goed als mogelijk zelf de regie willen voeren over hun toekomst. Onderdeel hiervan zijn informatieavonden die we samen als gemeente en provincie hebben belegd. Als volgende stap gaan bedrijfscoaches – namens de stichting – gesprekken voeren met alle agrariërs in de gemeente over hun bedrijf en hun toekomst. Hierin wordt nauw met de gemeente samengewerkt door ambtelijke ondersteuning te leveren en wordt in gezamenlijkheid de motie over psychische hulp uitgevoerd.

Daarbij rekening houden met de balans tussen natuur, landbouw en economische ontwikkelingen
Dit is een zaak van het algemeen belang wat constant onze aandacht heeft. Er is op dit vlak onder andere al besloten dat de provincie een PlanMER gaat opstellen om de milieugevolgen van het FPLG in kaart te brengen. Daarnaast pleiten we als lokale overheden constant voor een sociaal economisch perspectief om de belangen van onze inwoners te waarborgen. Niet alleen omdat dit een belangrijk aspect is, maar ook omdat het één van de lastigste doelstellingen is. Dit blijkt ook maar weer uit het feit dat er voor dit onderwerp geen geld komt vanuit het transitiefonds FPLG.

De agrariërs steunen bij de transitie naar een sector die economisch sterk genoeg is om de omslag naar kringlooplandbouw te maken
De Rijksoverheid heeft diverse stoppers/transitieregelingen in het leven geroepen voor agrariërs die meer stikstof uitstoten (wat daarna neerslaat op natuur), de zogenaamde piekbelasters. Als gemeente hebben we te maken met een zorgplicht voor deze ondernemers en daarnaast zijn we als gemeente verantwoordelijk voor gevolgen voor de ruimtelijke ordening. Er zijn veel agrariërs in onze gemeente die hun bedrijfsvoering nu al willen aanpassen door hun dagverse mest te vergisten en hiermee de impact op natuur te beperken. Als gemeente hebben we bijdragen en vergunningen verleend om te onderzoeken hoe dit coöperatief in tracé kan plaatsvinden.

Ons inspannen om alle maatschappelijke partners, de natuurorganisaties, grondeigenaren en -gebruikers in het gebiedsproces te betrekken
Een goed begin van elk participatieproces is dat elke stakeholder op tijd betrokken wordt. Daarom zoeken we de samenwerking in Zuidoost Fryslân, in voorbereiding op het gebiedsproces waar we ook samen aan de slag gaan met de FPLG-opgaven. Onderdeel hiervan is ook deelname aan de diverse processen die spelen in de Drents-Friese grensstreek. In overleg met andere overheden zijn we constant de gevolgen van de Rijksopgaven en de regelingen aan het onderzoeken. Zonder duidelijke (en eerlijke verdeling van de) opgaven met bijhorende vergoedingen, kan er nog geen goed gebiedsproces starten.

Media-aandacht voor de startnotitie stikstof.  

• Gemeentelijk: omgevingsvisie en ruimtelijk ordeningsbeleid
• provinciaal: natuurwetgeving en provinciale omgevingsvisie
• Rijk en Europa: wet natuurbescherming, nitraatrichtlijn, habitatrichtlijnen, kader richtlijn water, klimaatwetgeving, landbouwbeleid. 
  
  

Het accommodatiebeleid Ooststellingwerf geeft inzicht in de kansen om accommodaties in Ooststellingwerf op een efficiënte en betaalbare wijze in te zetten in relatie met het maatschappelijke nut van de accommodatie in de omgeving. Een integrale afweging gericht op efficiëntie van gebruik, betaalbaarheid en maatschappelijk nut. Waar liggen kansen en waar liggen risico’s? Dat geldt voor de accommodaties waar de gemeente eigenaar van is en voor de accommodaties waar de gemeente geen zeggenschap over heeft, maar die wel een maatschappelijk nut dienen of daarvoor inzetbaar zijn. We willen in samenwerking met eigenaren en gebruikers komen tot meer maatschappelijk rendement, waarbij de activiteiten centraal staan en niet het vastgoed. Daarnaast is het beheer, onderhoud en de grote financiële opgave om de accommodaties te verduurzamen een aanleiding wat de gemeente dwingt een standpunt in te nemen over de accommodaties. De sectorale routekaarten van het maatschappelijk vastgoed, die door het Rijk zijn vastgesteld als uitvloeisel van het Klimaatakkoord van Parijs, moeten worden uitgevoerd. De CO₂-uitstoot moet in 2030 met 49% zijn verminderd ten opzichte van 1990 en in 2050 met 95%. De bestaande accommodaties verduurzamen genereert (indicatief) een extra kapitaallast van tussen de € 1,3 en € 1,6 miljoen. Bij de behandeling van de programmabegroting 2023 heeft de raad met amendement A019 besloten voor de kapitaallasten voor het uitvoeren van het accommodatiebeleid in 2024 structureel € 200.000 beschikbaar te stellen en in de jaren daarna het budget steeds met € 100.000 te verhogen tot er voldoende budget beschikbaar is. 

• We willen dat de op termijn (in 2030) benodigde en verduurzaamde accommodaties op een slimme en efficiënte wijze worden ingezet voor de gebruikers.
  
  

Het proces om te komen tot een Accommodatiebeleid is gestart en is in uitvoering. In 2024 is er reeds een thema avond georganiseerd. Hier op volgend zal er in mei 2024 een raadsvoorstel worden voorgelegd voor het vaststellen van een voorkeursscenario. In september 2024 zal er een raadsvoorstel worden voorgelegd voor het vaststellen van het
accommodatiebeleid en het Integraal Huisvestigingsplan Onderwijs.

In december 2022 is er themaraad aan gewijd. In juli is er werkbijeenkomst over geweest met de raad. De Startnotitie accommodatiebeleid is in oktober 2023 door de raad vastgesteld. Het participatieproces met de eigenaren en exploitanten is opgestart. Ook wordt het burgerpanel betrokken.

De accommodaties zijn ook dit jaar voor de inwoners gewoon in gebruik gebleven.

Visie Sportaccommodaties 2015-2030