Programma 1 | Sociaal domein

• Kinderen en jongeren groeien op in een veilige en gezonde omgeving en krijgen de kans om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen tot zelfredzame en zelfbewuste (jong)volwassenen. 
• We willen ervoor zorgen dat Ooststellingswerfse jongeren weerbaar worden gemaakt op het gebied van voeding, alcohol, drugs, roken, gokken, budgettering en social-media. Preventie begint bij de (aanstaande) ouders.
• We staan open voor overleg met jongeren om te kijken naar meer ontmoetingsplekken voor jongeren in de gemeente.
• We willen graag dat er binnen het team communicatie een specifieke medewerker beschikbaar is die zich richt op jongeren.
• We willen dat bij de indicatiestelling voor zorg geen rekening wordt gehouden met de aanwezigheid van jongeren tot 18 jaar als mantelzorger.
• We willen dat er vanuit het Gebiedsteam wordt gewerkt met één aanspreekpunt per gezin (zie Visie op Samenleven).
• We willen de monitor sociaal domein handhaven.
• Goede zorg voor de jeugd is leidend. Elke jongere krijgt de hulp die nodig is. Dat blijft ook de komende jaren het uitgangspunt.

Kinderen en jongeren groeien op in een veilige en gezonde omgeving
De samenwerking in de lokale coalities in het kader van Kansrijke Start maakt dat kwetsbare kinderen en hun ouders de eerste 1000 dagen worden ondersteund en gevolgd.

Door bijeenkomsten in het kader van het landelijk programma 'Geweld hoort nergens thuis' en 'het Friese Actieplan Foar Fryske Bern' beseffen mensen die dagelijks met kinderen en jongeren werken nog meer hoe belangrijk het is om in gesprek te gaan met kinderen/jongeren in moeilijke situaties, zoals (een vermoeden van) kindermishandeling en complexe scheiding. Zij hebben voldoende handvatten voor het aangaan van dit gesprek. Nu zijn nog te veel professionals (met name in het onderwijs, op sportverenigingen e.d.) handelingsverlegen om met het kind het gesprek aan te gaan.

Zelfredzaamheid en weerbaarheid
Jongeren leren in de preventielessen in groep 7/8 over de gevaren van roken en alcohol. De uitkomsten van het Hotspot-onderzoek van de GGD laten zien dat er op dit gebied nog veel te doen is. Uit het onderzoek blijkt dat jeugd onder de 18 jaar alcohol wil kopen. En op veel plekken in onze gemeente kunnen ze daar dus ook daadwerkelijk aan komen. Het beïnvloeden van het gedrag van de jeugd ligt in de preventiesfeer.

Ontmoetingsplekken
Door de dorpsgesprekken staat het belang van ontmoetingsplekken voor jongeren goed op de kaart. Zo is in Appelscha een groepje jongeren in samenwerking met het Jongerenwerk actief bezig met het realiseren van ontmoetingsbankjes (met wifi).

Monitor Sociaal Domein handhaven
Door de ontwikkelingen van het jeugdhulpgebruik en de jeugdhulpkosten nauwgezet te volgen kunnen datagedreven- en beter onderbouwde beleidskeuzes worden gemaakt.

Goede zorg voor de jeugd is leidend
De Taskforce Grip op Sociaal Domein heeft bereikt dat de jeugdhulpkosten beter inzichtelijk en beheersbaar zijn.

Kinderen en jongeren groeien op in een veilige en gezonde omgeving
De lokale coalities in het kader van Kansrijke Start zijn verstevigd.

In het kader van het landelijk programma 'Geweld hoort nergens thuis' en 'het Friese Actieplan Foar Fryske Bern' werken onder andere het Gebiedsteam, JGZ, Onderwijs, Kinderopvang, Scala en Beleid samen om het belang van het kind centraal te stellen. Op 19 november 2019 is de conferentie Praat 'ns met me georganiseerd voor meer dan 60 mensen die dagelijks werken met kinderen. Daar werd aandacht gevraagd voor het gesprek met kinderen bij (een vermoeden van) kindermishandeling en complexe scheiding.

Zelfredzaamheid en weerbaarheid
Op alle basisscholen in Ooststellingwerf worden door de jongerenwerkers preventielessen gegeven. Dit zijn 'ervaringslessen' waarbij onderwerpen als roken, alcoholgebruik, maar ook weerbaarheid en groepsdruk voor de jongeren op een interactieve manier bespreekbaar worden gemaakt. Niet alleen op de basisscholen worden preventielessen aangeboden, maar ook in de eerste en tweede klassen van het voortgezet onderwijs worden lessen over het gebruik van alcohol en drugs (roken en blowen) gegeven. Ook op het CSG Liudger worden de preventielessen verzorgd door het Jongerenwerk van Stichting Scala. Daarmee is een doorgaande lijn ontwikkeld, waarmee jongeren sneller in beeld komen en blijven van het Jongerenwerk. 

Ontmoetingsplekken
In dorpsgesprekken hebben zowel volwassenen als jongeren aangegeven dat ontmoetingsplekken in het dorp belangrijk zijn. Ondersteund door opbouw- en jongerenwerk onderzoeken inwoners de mogelijkheden hiertoe.

Monitor Sociaal Domein handhaven
De monitor SD geeft een beeld van het jeugdhulpgebruik. Gewerkt wordt aan een dashboard waarin makkelijk gegevens uit verschillende bronnen kunnen worden gecombineerd en rapportages samengesteld.
Vanaf 2020 is dit dashboard operationeel.

Goede zorg voor de jeugd is leidend
De gemeente kampte, net als andere gemeenten, met tekorten op de jeugdhulpuitgaven. De Taskforce Grip op Sociaal Domein heeft de uitgaven geanalyseerd en maatregelen genomen om de kosten te beheersen door werkprocessen en samenwerking in de keten te verbeteren. Beleidsmatig is gekozen voor 'er snel bij zijn' en preventief werken. 

Kinderen en jongeren groeien op in een veilige en gezonde omgeving
Zeer jonge kinderen en hun ouders weten en ervaren dat zij er niet alleen voor staan. De gemeente heeft een uitgebreid preventief palet, met bijvoorbeeld Home-Start, Voorzorg en STAP-programma's.

Mensen die dagelijks met kinderen en jongeren werken weten hoe belangrijk het is om in gesprek te gaan met kinderen/jongeren in moeilijke situaties en hebben voldoende handvatten voor het aangaan van dit gesprek. De kinderen/jongeren voelen zich gezien, gehoord en, indien nodig, ondersteund.

Zelfredzaamheid en weerbaarheid
Jongeren zijn zich meer bewust van de gevaren van roken en alcohol. En zij kunnen beter weerstand bieden en 'nee' zeggen.

Ontmoetingsplekken
Inwoners zijn, samen met de opbouwwerkers, in verschillende dorpen actief met het realiseren van ontmoetingsplekken voor jong en oud.

Goede zorg voor de jeugd is leidend
De werkprocessen in de jeugdhulp en de samenwerking in de keten zijn verbeterd. Dit zorgt ervoor dat inwoners snel de juiste hulp krijgen.

Monitor Sociaal Domein handhaven
Het dashboard jeugdhulpgebruik draagt bij aan het maken van de beste keuzes op het gebied van ondersteuning van jeugdigen en ouders.

• Het visiedocument Zorg voor de Jeugd Fryslân (april 2013)
• Het Regionaal Transitiearrangement (RTA) Fryslân (november 2013)
• Toekomstvisie van het basisonderwijs in Ooststellingwerf (december 2013)
• Omvormingsplan Transitie Jeugdzorg Fryslân (februari 2014)
• Lokaal Jeugdbeleid 2014-2017 (mei 2014)
• 3 D’s – Contouren notitie gebiedsteams (juli 2014)
• Beleidsplan ‘Hart voor de jeugd’ 2015-2018 (augustus 2014)
• Preventieplan Jeugd 2016, Samen bouwen aan een sterke toekomst! (januari 2016)

• Onze inwoners zijn zelfredzaam en samenredzaam. Ze doen mee aan de (lokale) samenleving. Voor mensen die het niet op eigen kracht redden, bieden we een vangnet. Mensen blijven zo lang mogelijk zelfstandig wonen. Indien nodig krijgen zij zorg dicht bij huis.
• We willen dat onze inwoners zo lang mogelijk op de door hen zelf gewenste plek kunnen wonen en hier zelf regie over hebben. Wij vinden dat kangoeroewoningen mogelijk moeten blijven.
• We willen mantelzorgers ondersteunen door te zorgen voor heldere informatievoorziening.
• We willen dat de gemeente een vangnet biedt voor mensen die niet de benodigde ondersteuning kunnen ontvangen.
• We willen onze zorgeconomie behouden en waar mogelijk versterken.

• De zelfredzaamheid en samenredzaamheid hebben we getoetst en gestimuleerd via de wijk- en dorpsgesprekken (waaraan alle inwoners mee konden doen). De opbrengst is vertaald in de Visie op Samenleven. 
• Het Gebiedsteam heeft via de vangnetfunctie inwoners geholpen die niet op eigen kracht zorg of ondersteuning konden regelen. Uit het klantervaringsonderzoek is gebleken dat op bijna alle onderdelen een stijgende lijn vanuit die dienstverlening is waar te nemen, namelijk een toegenomen tevredenheid over: ondersteuning in relatie tot hulpvraag, het effect van de hulp, de informatievoorziening vanuit de gemeente en het samen zoeken naar oplossingen. 
• We hebben een uitvoeringsagenda 'langer zelfstandig wonen' opgesteld en met de woningcorporaties uitvoeringsafspraken voor Wmo woningaanpassingen gemaakt. 
• We hebben de inkoop Wmo 2020 opnieuw vorm gegeven. We zetten o.a. in op: strengere kwaliteitstoets bij het contracteren van aanbieders, een beweging van zware naar lichte zorg en zorg dichtbij. Ook hebben we ondersteuning op het snijvlak van P-wet en Wmo ingekocht: arbeidsmatige en activerende ondersteuning. Aanbieders hebben plannen ingediend om - samen met ons - indicatie vrije dagbesteding vorm te geven. Voor dat laatste hebben we Wel-Zijn op dorpse schaal in Oldeberkoop opnieuw subsidie verleend. Hiermee kan deze inloop voorziening in stand blijven en wordt onderzoek gedaan naar bestendigheid van dit initiatief en soortgelijke initiatieven. Voor zorg dichtbij hebben we voor 2020 121 (meest lokale) aanbieders gecontracteerd. 
• Via het vervoersproject DRIVE hebben we in 2019 rit bewegingen gemaakt. Niet alleen van en naar dagbesteding; DRIVE is ook ingezet als vangnet voor noodzakelijk ziekenhuisvervoer etc. Verder zijn de eerste stappen gezet om DRIVE meer voor sociaal vervoer in te zetten.
• Mantelzorgers hebben via het Gebiedsteam een ingang voor hulp en ondersteuning. Mantelzorgers die dat willen, kunnen deelnemen aan de activiteiten die we voor hen organiseren.
• De projectleider Zorgeconomie (begonnen juni 2019) is in september 2019 met het Atelier Sociaal Domein gestart. Vanuit hier zijn studenten wekelijks bezig met het thema Positieve Gezondheid in samenspraak met bewoners en professionals. In samenwerking met de beleidsadviseur Toerisme en Recreatie is een programma opgesteld om toegankelijkheid in de toeristische sector onder de aandacht te brengen, o.a. door schouwen en een ontbijtbijeenkomst voor ondernemers. Voor wat betreft het thema Flexwerkgeverschap is het eerste deel met de deelnemers afgerond en kijken we nu naar een vervolg. Ook is er binnen Zorgeconomie verbinding gezocht met de Provincie Fryslân.
• We hebben in beeld wat er binnen de gemeente al gebeurt als het gaat om de inclusie van mensen met een beperking en wat nog aandacht verdient. Dit in licht van het VN-verdrag voor mensen met een beperking.
  
  

• We voerden voor de Visie op Samenleven gesprekken in bijna alle dorpen in de gemeente. Momenteel werken we aan deelprogramma's ter uitwerking hiervan.
• Vanuit het deelprogramma 'langer zelfstandig wonen' was er een eerste bijeenkomst over langer thuis wonen. Meer dan 100 inwoners waren aanwezig.
• We hielden met OWO-gemeenten, Adviesraad Sociaal Domein en zorgaanbieders verschillende bijeenkomsten om de Wmo inkoop 2020 goed vorm te geven. Inwoners zijn bevraagd door middel van het klantervaringsonderzoek. 
• Voor DRIVE verleenden we subsidie en zijn vrijwilligers geworven om ook te voorzien in sociaal vervoer.
• Mantelzorgers kunnen bij het Gebiedsteam terecht voor vragen en hulp. We waarderen mantelzorgers door hen uit te nodigen voor recreatieve bijeenkomsten waar zij elkaar kunnen ontmoeten. We bieden mantelzorgers trainingen aan. We voeren in Haulerwijk een project uit dat voortgekomen is uit de Hackathon Mantelzorg, namelijk het vroegtijdig begeleiden van mensen die net de diagnose Alzheimer gekregen hebben en hun mantelzorger(s) (via de huisarts). Er zijn activiteiten georganiseerd specifiek voor jonge mantelzorgers, die we o.a. via de scholen op het spoor zijn gekomen.
• Als het gaat om Zorgeconomie stelden we een voortgangsrapportage op, organiseerden we diverse bijeenkomsten over verschillende thema's en zoeken we actief verbindingen met onderwijs en ondernemers, maar ook met andere partijen zoals de provincie, Healthy Ageing Network Northern Netherlands (HANNN) en de Rabobank. 
• Er is organisatiebrede inventarisatie gemaakt van de stand van zaken rond het VN-verdrag voor mensen met een beperking. Dit dient als 'fundament' voor de op te stellen lokale inclusie-agenda.
  
  

• Inwoners die niet op eigen kracht een oplossing voor zorg of ondersteuning konden realiseren, konden een beroep doen op de Wmo. Door invoering van het abonnementstarief lijkt het er op dat inwoners een lagere drempel ervaren om een beroep op de Wmo te doen. Inwoners konden invloed uitoefenen door mee te denken binnen de Visie op Samenleven. Mensen met een laag inkomen hebben meer mogelijkheden om zich te laten vervoeren. Voor langer thuis wonen zijn inwoners bevraagd door middel van een klantreis. De opbrengst hiervan komt voor alle inwoners beschikbaar.
• (Jonge) mantelzorgers merken dat we hen waarderen en dat we hen proberen zo goed mogelijk te ondersteunen.
• Inwoners betrekken we bij de thema's door te vragen wat zij nodig hebben, bijvoorbeeld in het atelier. Voor Zorg en Toerisme geldt vooral dat we hierin verbinding zoeken met aanwezige ondernemers in de gemeente, maar ook de Werkgroep Toegankelijkheid speelt hierin een belangrijke rol. 
  
  

• Nota mantelzorgondersteuning 2013-2016 (verlengd 2017-2020)
• Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning Oost- en Weststellingwerf 2015

• We willen mensen stimuleren om mee te doen aan de samenleving, door werk, scholing, vrijwilligerswerk of een dagbesteding.
• We komen met een plan van aanpak waarmee ondernemers in Ooststellingwerf worden gestimuleerd om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt zicht te geven op werk.
• We willen dat een onderzoek / monitor inzichtelijk maakt hoeveel inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt daadwerkelijk voor langere tijd aan het werk komen.
  
  

Stimuleren meedoen
In 2019 zijn in totaal 72 mensen vanuit de bijstand uitgestroomd naar betaald werk. De mensen die nog in ons bijstandsbestand zitten zijn goed in beeld gebracht en zitten in een traject naar verdere participatie of betaald werk. Wat betreft statushouders kregen we in 2019 beter zicht op hun hulpvragen en we pakken deze vragen meer integraal op.

Ondernemers stimuleren
Er is een plan van aanpak opgesteld om ondernemers verder te stimuleren. Via persoonlijke begeleiding zijn mensen voorbereid op werk. De rol van Caparis is helder geworden.

Inzicht in aantal inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt
Door onze eigen monitor Sociaal Domein en de Divosa benchmark houden we goed voor ogen hoe ons klantenbestand in elkaar zit en hoe het verloop hierin is. Ook hebben we beter inzicht wat voor instrumenten nu eigenlijk leiden tot plaatsingen. Deze informatie is ook gebruikt bij het opstellen van de nieuwe beleidsnota 'Inclusief Ooststellingwerf'.

• Baanafspraakbanen: Er zijn rond de 40 personen met een BAB indicatie geplaatst.
• Beschut werk: Er is 1 persoon met een beschut werk indicatie geplaatst. De gemeente kent 2 personen met een indicatie op basis van beschut werk.
• Loonkostensubsidie: Er waren in 2019 in totaal 60 trajecten met loonkostensubsidie. In verhouding doet de gemeente het in dat opzicht zeer goed en staat zij landelijk hiermee op de 18^e plaats.

Ontwikkeling nieuw beleid 2019 - 2021
De beleidsnota ‘Op weg naar een inclusief Ooststellingwerf 2019-2021’ is vastgesteld, passend bij de Visie op Samenleven.

Psychische kwetsbaarheid
We hebben op casusniveau in 2019 een aantal successen geboekt door de link tussen werk en psychische problemen te leggen. Door dit te doen werd beter aangesloten op de individuele situatie van de cliënt en kon er progressie geboekt worden. NB: Uitkeringsgerechtigden maken drie keer zo vaak gebruik van psychische zorg als werkenden en van de bijstandsgerechtigden heeft naar schatting 40% psychische problemen. Veel mensen met een psychische kwetsbaarheid ervaren extra knelpunten in hun hersteltraject, door een niet optimale samenwerking tussen domeinen Werk & Inkomen en GGZ. 

OWO Participatie beweging
De drie jarige pilot in OWO verband richtte zich op de doorontwikkeling van mensen van dagbesteding naar werk. De pilot heeft er in Ooststellingwerf onder andere toe geleid dat er nu sprake is van gezamenlijke casuïstiek bespreking door het Gebiedsteam. Hierdoor komen WMO en Participatiewet samen in de uitvoering. Daarnaast is er dit jaar voor het eerst arbeidsmatige dagbesteding ingekocht waardoor de overgang van WMO naar Participatiewet voor cliënten meer gestroomlijnd verloopt.

Stichting Werk Ooststellingwerf
De Stichting Werk Ooststellingwerf heeft bijgedragen aan het creëren van een inclusieve arbeidsmarkt door mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een dienstverband aan te bieden en hen te begeleiden naar regulier werk. Het bestuur van de Stichting Werk Ooststellingwerf zet zich in om werkgevers te enthousiasmeren mee te helpen bij de maatschappelijke opgave betreffende de inclusieve arbeidsmarkt. Inzet via de Stichting Werk kan werkgevers hierbij ondersteunen.

Verbonden partij: GR SW Fryslan en Caparis NV
Na een proces van meer dan acht jaar is het gelukt om een akkoord te bereiken over de toekomst van SW bedrijf Caparis. Een inhoudelijk complex dossier met veel verschillende belangen komt hiermee tot een goed eind. De nieuwe governance structuur is vastgesteld door de betrokken gemeenten. De gemeente Ooststellingwerf heeft inhoud gegeven aan haar uittreding uit Caparis N.V. en is hierdoor niet langer gebonden aan het SW bedrijf bij haar invulling van Beschut Werk en BAB banen.

Regionaal werkbedrijf ‘Fryslân Werkt!’
Op het niveau van de arbeidsmarktregio Friesland zijn we actief binnen het werkbedrijf ´Fryslân Werkt!´. Hierdoor houden we connectie met de plannen van andere Friese gemeenten en partners in de regio en pakken we samen met hen de opgaven op die onze gemeentegrenzen overstijgen. Dit betekent onder andere dat we samenwerken aan het behalen van doelstellingen van de banenafspraak. Ook stelt het ons in staat om aanspraak te maken op gelden die beschikbaar komen uit het Europees Sociaal Fonds.

Er zijn binnen de arbeidsmarktregio dit jaar 391 banen gerealiseerd (meting UWV tot en met het derde kwartaal van dit jaar) in het kader van de banenafspraak. De regio ligt op koers om de taakstelling van het rijk van dit jaar te halen.

Stimuleren meedoen

• Ons Gebiedsteam heeft maatwerk geleverd aan inwoners zonder werk. Voor elke persoon is apart bepaald wat de beste route is naar werk, scholing, vrijwilligerswerk of een dagbesteding. Hierbij hebben de gebiedsteammedewerkers de vrijheid om te kiezen welk instrument ze inzetten en met welke partner ze samenwerken. De afstand van de uitkeringsgerechtigde tot de arbeidsmarkt is bepalend voor de keuze van het re-integratie- of participatietraject.
• Aangezien we op dit moment minder inwoners met een kleine afstand tot de arbeidsmarkt hebben dan voorheen, is de aanpak ook veranderd. Er is gekozen om meer in te zetten op zelf begeleiden in plaats van trajecten inkopen omdat dit beter werkt voor de doelgroep die we nu in huis hebben. Daarom is er ook besloten om een extra casemanager in dienst te nemen bij de gemeente. Om de mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt extra handvatten te bieden op hun weg naar werk is er gewerkt aan een training in samenwerking met maatschappelijke partners. Het einddoel daarvan is een betaalde baan, maar ieder stapje dat gezet kan worden op de participatieladder telt.
• Waar dit wenselijk was, kijkend naar de situatie van de persoon, is een tegenprestatie geëist. Veel vaker is er echter ingezet op het aanboren van intrinsieke motivatie bij mensen om daarmee te komen tot duurzame uitstroom.
• Een aantal mensen heeft een opleiding gevolgd. Het ging vooral om situaties waarin mensen nog geen startkwalificatie hadden.

Specifiek over statushouders

• Er zijn twee casemanagers die zich speciaal richten op statushouders. Hierdoor hebben zij beter zicht op de hulpvragen en kunnen zij hen beter helpen om 'mee te doen'. We doen een pilot waarbij we werken met een persoonlijk integratieplan waarin werk/dagbesteding, geld/administratie, gezondheid/welzijn en taal/inburgering integraal wordt opgepakt. De gebiedsteammedewerker (casemanager) en de maatschappelijk begeleider werken hierbij nauw samen. De casemanager is aanspreekpunt en regievoerder.
• We zetten sleutelpersonen in (statushouders die kennis en ervaring inzetten om andere statushouders te helpen om te integreren). De gemeente, maar ook andere organisaties kunnen deze sleutelpersonen benutten om de brug te slaan tussen twee culturen.
• Er is een platformoverleg waarin alle partijen die zich bezig houden met statushouders afstemming zoeken. Er is een platformoverleg voor statushouderskinderen en een overleg voor volwassen statushouders.
• De maatschappelijke begeleiding van statushouders is anders georganiseerd zodat er makkelijker samenhang ontstaat met andere activiteiten voor statushouders, bijvoorbeeld maatjesprojecten, zwemlessen et cetera.

 
Ondernemers stimuleren

• Er is gewerkt aan een plan van aanpak om ondernemers te stimuleren mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt in dienst te nemen. Dit plan is opgesteld in samenwerking met werkgevers en ondernemers uit de regio. Onderdeel van het plan is bijvoorbeeld voorlichting van werkgevers over bestaande regelingen en instrumenten die ingezet kunnen worden. De contacten met ondernemers lopen via onze accountmanager en de casemanagers in het Gebiedsteam. Verder is er een ondernemersnieuwsbrief die maandelijks rondgestuurd wordt en hebben er bedrijfsbezoeken plaatsgevonden door mensen uit de uitvoering. Ook leden van het college zijn met enige regelmaat bij ondernemers in de gemeente op bezoek geweest.  
• Verder is er aandacht geschonken aan het vinden van een goede match tussen vraag en aanbod van werkgever en werkzoekenden. Dit hebben we gedaan door regionale trends van kansberoepen te volgen, de contacten met de lokale ondernemers goed te houden en een duidelijk beeld van de mogelijkheden van onze cliënten te creëren.
• Voor het creëren van duurzame plaatsingen is doorlopend gebruik gemaakt van passende instrumenten om werkgevers en werknemers het laatste zetje te geven een dienstverband aan te gaan. Hier is bijvoorbeeld een loonkostensubsidie of een uitstroompremie gebruikt.
• Daarnaast willen we nazorg leveren als iemand bij een werkgever is geplaatst, zodat de plaatsing duurzaam is. Hiervoor richten we op dit moment een werkproces in.

Inzicht in aantal inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt
We hebben bijgehouden hoe ons klantenbestand in elkaar zit en hoe het verloop hierin is. Dit doen we door middel van onze eigen monitor Sociaal Domein en de Divosa benchmark. Hierbij houden we ook in de gaten wat voor instrumenten nu eigenlijk leiden tot plaatsingen. Deze informatie is eerder gebruikt bij het opstellen van de nieuwe beleidsnota 'Inclusief Ooststellingwerf'. De nieuwe monitor Sociaal Domein zal vanaf 2020 beschikbaar zijn.

Ontwikkeling nieuw beleid 2019 - 2021
Voor opstelling van de beleidsnota is er gesproken met inwoners, ondernemers, onderwijsinstellingen en andere organisaties die betrokken zijn bij de re-integratie en participatie van onze bijstandsgerechtigden.

Psychische kwetsbaarheid
In de arbeidsmarktregio Fryslân loopt vanaf 2016, met een financiële impuls van SZW, een project om de samenwerking tussen UWV, GGZ en gemeenten te verbeteren voor een duurzame arbeidstoeleiding van mensen met een psychische kwetsbaarheid. De gemeente Ooststellingwerf doet mee aan het project en neemt actief deel aan één van de casusgroepen waarin professionals van diverse organisaties zitten. Het afgelopen jaar is gewerkt aan het verbeteren van de samenwerking tussen de uitvoerende professionals van de verschillende organisaties. Dit zetten we voort in 2020.

OWO Participatie beweging
De driejarige pilot in OWO verband richtte zich op de doorontwikkeling van mensen van dagbesteding naar werk. De pilot is afgesloten met een evaluatie van het project. Hiervoor is een document opgesteld voor de provincie ter verantwoording van het ontvangen subsidiebedrag. Daarnaast is er door drie deelnemende gemeenten en Movisie een infographic gemaakt met de resultaten van de afgelopen jaren. Deze is verspreid onder de deelnemers aan het project.

Stichting Werk Ooststellingwerf
We hebben 7 nieuwe dienstverbanden gesloten in 2019. Er zijn 3 dienstverbanden beëindigd (1x i.v.m. pensioen, 1x i.v.m. regulier werk, 1x i.v.m. accepteren andere werkervaringsplaats). Het totaal aantal medewerkers kwam hiermee op 17.

Verbonden partij: SW Fryslân
Voor de uitreding van de gemeente uit Caparis NV is dit jaar veel overlegd met het SW bedrijf zelf en met de andere betrokken gemeenten. Er is voor gezorgd dat de benodigde bestuurlijke besluitvorming, meestal gelijktijdig met de andere uittredende gemeenten, is afgerond.

Als laatste onderdeel van dit proces is een dienstverleningsovereenkomst getekend met Caparis NV en de GR SW Fryslân. Reden hiervoor is het bieden van een passende werkplek aan het WSW personeel en het voortzetten van een aantal diensten die de gemeente al een aantal jaar afneemt. Daarnaast blijft Caparis NV Beschut Werk oud (binnen) uitvoeren voor de gemeente. Beschut werk nieuw richten we zelf in bij Stichting Werk Ooststellingwerf.

Regionaal werkbedrijf ‘Fryslân Werkt!’
Met Fryslân Werkt is een regionaal actieplan opgesteld (Perspectief op Werk) waarin we in de arbeidsmarktregio gaan voor 400 extra duurzame plaatsingen. Hiervoor organiseren de betrokken gemeenten samen met werkgevers matchingevents. Voornamelijk voor branches waar veel krapte is.

Daarnaast zijn we bezig geweest met verdere concretisering van zaken die we als gemeenten liever regionaal dan lokaal oppakken. De voortgang van het SROI coördinatiepunt is hier een voorbeeld van.

Uitkeringsgerechtigden krijgen kansen op werk. De uitstroom vanuit de bijstand richting werk is hier hoog als we die leggen naast de cijfers van andere gemeenten. De aanpak van onze klantmanagers werpt hun vruchten en af en ook mensen die niet meteen zicht hebben op arbeid maken stappen naar vermogen. Bijvoorbeeld door vrijwilligerswerk, werkervaringsplekken, sport of opleiding. Er wordt hen een passend aanbod geboden waarbij we blijven nadenken over betere manieren om de inwoner te bedienen.

De lijnen met het bedrijfsleven zijn kort. We betrekken hen bij de invulling en opstelling van ons beleid door middel van voldoende contact en het organiseren van bijeenkomsten.

• Verfijning beleidsnota Re-integratie en Participatie Oost- en Weststellingwerf 2015-2018 (juni 2015)
• Beleidsnota Re-integratie en Participatie Ooststellingwerf en Weststellingwerf 2015-2018 (december 2014)
• Visienota Vrijwilligerswerk en Tegenprestatie “Iedereen heeft iets te geven” (september 2014)
• Beleidsnotitie en marktbewerkingsplan Werkgeversdienstverlening Ooststellingwerf en Weststellingwerf 2015-2018 (oktober 2014)
• Herstructureringsplan (december 2015)
• Nota Beschut Werk Nieuw Ooststellingwerf 2017 - 2018 (juni 2017)
• Beleidsnotitie "op weg naar een Inclusief Ooststellingwerf 2019-2021

• We willen aandacht voor armoedebestrijding en vinden het belangrijk dat alle inwoners die hier recht op hebben op de hoogte zijn van de regelingen.
• We willen het huidige kwijtscheldingsbeleid handhaven.
• We verlangen een tegenprestatie van mensen in de bijstand op basis van maatwerk.
• We zetten op het gebied van armoedebestrijding in op het zo effectief en volledig mogelijk besteden van de budgetten die daarvoor beschikbaar zijn.
• We betrekken mensen bij de samenleving, voorkomen verdere achterstand tot de maatschappij en bevorderen een goede gezondheid.
• We onderzoeken of er meer of andere regelingen zijn die kunnen worden ingezet om inwoners met een schuld ruimte te geven hun schuld af te betalen.

We hebben uitvoering gegeven aan het onderzoek van bureau Kwiz naar armoede in Ooststellingwerf, waarbij we onder andere ingezet hebben op het verbeteren van informatievoorziening en de verbetering van de aanvraagprocedure. Hiervoor hebben we samen met inwoners formulieren vereenvoudigd en een regelingenwijzer ontwikkeld. In de wijzer staat niet alleen informatie over onze regelingen, maar ook over mogelijkheden die maatschappelijke partners bieden (Voedselbank, Sociaal Steunpunt ect.). Onder andere deze actie heeft geleid tot een groter bereik van het armoedebeleid.

De budgetten Armoedebeleid zijn volledig besteed en - gelet op het bereik - ook effectiever ingezet. We hebben meer ingezet op vroegsignalering van schulden, onder andere door de samenwerking met Amargi en BKR. De budgetadviseurs in het Gebiedsteam zijn nu ook specifiek voor statushouders ingezet. We hebben tweemaal een budgetcursus gegeven voor mensen met een smalle beurs. Die zijn beide keren bezocht door tien inwoners, mensen geven aan de basis hierdoor goed/beter op orde te hebben. We hebben de VoorzieningenWijzer geïntroduceerd die bij 117 inwoners is afgenomen, dat heeft gemiddeld tot een besparing van € 389 per huishouden geleid. Dit is inmiddels ook ingezet (en wordt in 2020 voortgezet) in het Haerenkwartier in samenwerking met Gebiedsteam en opbouwwerk. Alle basisscholen hebben een training omgaan met geld aangeboden gekregen. In 2019 hebben twee basisscholen deze training afgenomen. In 2020 gaan in ieder geval acht scholen deze training doen. We hebben via de Klankbordgroep Armoede samenwerking tussen partijen gestimuleerd.

Bij het proces schuldhulpverlening hebben wij vrijwilligers ingezet. Voor bewindvoering hebben we eerste stappen gezet om van zwaardere naar lichtere inzet te komen. Onder meer door in gesprek te gaan met bewindvoerders en inwoners, waar dat kan, naar lichtere vormen van ondersteuning te begeleiden. Het huidige kwijtscheldingsbeleid is gehandhaafd. De tegenprestatie wordt op basis van maatwerk uitgevoerd.

We hebben met behulp van inwoners en de Klankbordgroep Armoede informatiemateriaal ontwikkeld voor armoederegelingen en dit breed verspreid. Voor vroegsignalering hebben we convenanten met partners afgesloten, met als doel om - rekening houdend met de AVG - signalen over betalingsachterstanden in een vroeg stadium te ontvangen (en daarop te kunnen acteren). Een eerste bijeenkomst met bewindvoerders is gehouden om meer grip te krijgen op dit werkveld (en de uitgaven). In samenwerking met de Kredietbank zijn we een pilot gestart om te gaan van bewindvoering naar eigen regie. De budgetcursus hebben we in eigen beheer uitgevoerd, de training op scholen hebben we ingekocht. In samenwerking met Kwiz is een onderzoek naar de armoedeval gestart, de resultaten worden in 2020 gedeeld. 

Inwoners met een laag inkomen denken mee over armoedebeleid in de groep 'Arm in arm'. Diegene die daarvoor in aanmerking komt weet beter welke mogelijkheden er zijn binnen het armoedebeleid. Inwoners kunnen meedoen aan budgetcursussen en kinderen (en daarmee ook ouders) leren op een educatieve en leuke manier omgaan met geld. Inwoners worden door vroegsignalering eerder geholpen vanuit het idee dat daarmee verdere schulden worden voorkomen.

• Participatiewet en daarop te baseren richtlijnen, onder andere Studietoeslag en Individuele inkomenstoeslag
• Nota Armoedebeleid Oost- en Weststellingwerf (september 2014)
• Actieplan Armoedebeleid 2016-2019

In onderstaand overzicht lichten we afwijkingen > € 25.000 toe.

Thema 1.1 Jeugd
Jeugdgezondheidszorg, nadeel € 328.000

• Nadeel van € 360.000 op de Jeugdhulp. Dit komt hoofdzakelijk doordat we een hoger voorschot voor Crisis Jeugdhulp moesten betalen dan waar rekening mee was gehouden en we hebben een afrekening van Crisis Jeugdhulp over eerdere jaren ontvangen. Daarnaast kwamen er nog een aantal facturen over 2016 en 2017 binnen en zijn de lasten voor de trajecten Jeugdhulp hoger geweest. 
• Voordeel van € 33.000 op jeugdgezondheidszorg. De lagere kosten komen doordat er minder trajecten Voorzorg zijn geweest dan we hadden verwacht. Vanaf begin 2019 is Voorzorg en Vroegsignalering ingezet, hierdoor waren er voor het inschatten van het aantal trajecten voor 2019 beperkte ervaringscijfers.    

Thema 1.2 WMO
Maatwerkvoorziening natura immaterieel, nadeel € 208.000

• WMO hulp bij het huishouden, nadeel € 106.000. Bij de begroting 2019 is het budget voor hulp bij het huishouden verhoogd van € 1,4 miljoen naar € 1,9 miljoen doordat de loonkosten toenemen doordat alfahulpen in dienst komen bij de instellingen. Bij de najaarsrapportage 2019 is het budget verlaagd met € 150.000 op basis van de realisatie tot en met dat moment. Achteraf was dat te optimistisch. In het tweede halfjaar van 2019 zijn de aantallen gestegen waarschijnlijk als gevolg van het vaste abonnementstarief (2018 gemiddeld 507 cliënten, 2019 548 cliënten, bron CAK).
• WMO begeleiding, nadeel € 96.000. Bij de najaarsrapportage hebben we € 150.000 bijgeraamd omdat we een toename zagen van het aantal inwoners dat een beroep doen op WMO begeleiding. Deze stijging hangt samen met de verandering van het abonnementstarief van variabel naar vast. Dit zorgt voor een nadeel. Daarnaast is er een voorlopige afrekening van beschermd wonen geweest (nadeel € 110.000) en hebben we een voorschot ontvangen voor Maatschappelijke Opvang en Vrouwenopvang (voordeel € 90.000).
• Zorgeconomie, voordeel € 62.000*. In 2019 is verdere uitvoering gegeven aan het verder verstrekken van de zorgeconomie. In 2019 lag de focus voornamelijk op het vormen van beleid. In 2020 vindt verdere uitvoering plaats. De onttrekking uit de algemene reserve voor 2019 wordt verschoven naar 2020.
• Overige WMO immaterieel, nadeel € 74.000. In 2019 is een deel van het budget € 50.000 ingezet voor het project voor de Wijk, door de Wijk. Hiervoor waren geen aanvullende middelen begroot waardoor een nadeel is ontstaan.

Algemene reserve, nadeel € 62.500*
Lagere onttrekking voor zorgeconomie. Zie voor toelichting maatwerkvoorziening natura immaterieel.


Thema 1.3 Participatie
Participatie, voordeel € 609.000

• Per 31-12-2019 is de herstructurering van Caparis afgerond. Vanuit de verkoop van onze aandelen Caparis N.V. en de verrekening van de fair deal hebben wij een bedrag ontvangen van € 517.000*. Bij het opstellen van de najaarsrapportage was de hoogte van de verrekening van de fair deal nog niet bekend. Daarnaast hadden we een bedrag opgenomen op de balans als nog te betalen voor de herstructurering van Caparis (uitvoeringslasten). Deze is niet meer nodig en daarom vrijgevallen (voordeel € 60.000).
• Er is een voordeel van € 23.000 doordat in 2019 een aantal medewerkers van het werkvoorzieningsschap "Caparis" zijn ondergebracht in de gemeente stichting "Ooststellingwerf werkt". Voorheen werden deze mensen via de GR SW verloond en bij ons in rekening gebracht. De kosten hiervoor waren hoger dan de daadwerkelijke loonkosten. 
• Voordeel uitvoeringsbudget participatie € 34.000. Dit komt doordat in 2019 minder is uitgegeven voor individuele maatwerktrajecten, er is meer ingezet op ingekochte reguliere trajecten. 

Thema 1.4 Inkomensverstrekking
Levensonderhoud, voordeel € 35.000
Dit voordeel komt voornamelijk door lagere aantallen waardoor de lasten lager zijn geweest. De baten van het Rijk zijn eveneens gedaald echter minder sterk waardoor dit per saldo een voordeel oplevert van € 35.000. 

Bijzondere bijstand, voordeel € 43.000
Het aantal aanvragen voor bijzondere bijstand fluctueert per jaar. In 2019 zijn minder aanvragen geweest dan was begroot. Daarom is het budget naar beneden bijgesteld bij de najaarsrapportage 2019. De laatste maanden in 2019 zijn minder aanvragen voor bijzondere bijstand gedaan dan verwacht waardoor we een voordeel hebben van € 43.000.


* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten.