3. Voorstellen nieuw beleid

We doen u een aantal voorstellen voor nieuw beleid. Een aantal zijn structureel en een aantal incidenteel. Ze staan hieronder in de tabel toegelicht. 

				x € 1.000
Voorgesteld nieuw beleid structureel	2024	2025	2026	2027
1. Hogere bijdrage Toerisme Regiomarketing Zuidoost Friesland (TRZF)	- 20	- 20	- 20	- 20
2. Extra capaciteit voor aanpak ondermijning	- 90	- 90	- 90	- 90
3. Inwonersparticipatie	- 135	- 85	- 85	- 85
4. Doarpssintrum Donkerbroek	- 35	- 35	- 35	- 35
Totaal voorgesteld nieuw beleid structureel	- 280	- 230	- 230	- 230

TRZF heeft de afgelopen jaren naast de structurele subsidie vanuit de gemeenten Zuidoost Friesland extra bijdragen uit de Regio Deal ontvangen voor marketing, promotie en productontwikkeling. Eén van de belangrijkste ingangen voor toeristen en recreanten om Ooststellingwerf als bestemming te vinden, zowel online als in de fysieke netwerken. Na afloop van de Regio Deal willen de gemeenten in ZuidOost Friesland de structurele subsidie graag verhogen. We stellen voor hiervoor € 20.000 structureel beschikbaar te stellen zodat de subsidie verhoogd kan worden van € 20.000 naar € 40.000 om de ingezette ontwikkeling te kunnen continueren.

Voor de aanpak van ondermijning zijn verschillende interventies noodzakelijk. Op dit moment is onze capaciteit voor de aanpak ondermijning ontoereikend waardoor achterstanden gaan ontstaan op het gebied van o.a. ondermijning, extremisme en radicalisering, Bibob (integriteitsonderzoek), Damocles (drugspanden) en online criminaliteit. Adequate inzet is essentieel om gelijke tred met deze ontwikkelingen te houden. In het collegeakkoord is benoemd dat we toegerust willen zijn om op onvoorziene omstandigheden adequaat te reageren. We willen dat onze inwoners en ondernemers wonen en werken en naar school gaan in een veilige woonomgeving. We willen ook meer bewustwording rond het thema ondermijning. Ook in de samenwerkingsagenda verzoekt de gemeenteraad het college om aandacht te besteden aan ondermijning. Wij stellen voor om structureel € 90.000 beschikbaar te stellen structureel voor extra capaciteit. Zonder extra capaciteit bij Vergunning verlening en handhaving zal dit echter minder effectief zijn. Dit nemen we mee in de gesprekken met de OWO gemeenten en VTH komend jaar.

Het beleid inwonersparticipatie is in de maak, de besluitvorming hierover vindt plaats in juni in de gemeenteraad. In het collegeakkoord staat dat we een nieuwe participatienota opstellen, het invoeren van een digitaal participatieplatform onderzoeken en dat we de mogelijke inzet van een burgerberaad onderzoeken. In de samenwerkingsagenda is aangegeven dat er meer aandacht voor participatie van jongeren moet zijn bij (het maken van) lokaal beleid. Om dit uit te kunnen voeren stellen we voor in 2024 € 135.000 beschikbaar te stellen en vanaf 2025 € 85.000. Dit is voor een adviseur inwonersparticipatie, voor een digitaal jongerenpanel, een ‘pop up’ kinderadviesraad en een ‘pop up’ jongerenadviesraad en het instellen van een kinderburgmeester. In 2024 is extra budget van € 50.000 nodig voor het uitvoeren van een experiment met een burgerberaad. 

U heeft in 2019 een krediet beschikbaar gesteld van € 2 miljoen voor realisatie van het DoarpsSintrum Donkerbroek in het jaar 2021. Sinds 2022 is de gemeente in gesprek met het stichtingsbestuur over hogere stichtingskosten dan oorspronkelijk begroot en de dekking daarvan. In een separaat raadsvoorstel wordt u gevraagd een extra krediet van € 1.263.000 beschikbaar te stellen voor de realisatie van het DoarpsSintrum Donkerbroek. De structurele kapitaallasten hiervan zijn vanaf 2025 € 35.000 per jaar. 

				x € 1.000
Voorgesteld nieuw beleid incidenteel	2024	2025	2026	2027
5. Toezicht en handhaving sociaal domein	- 80	- 80	- 80
6. Heronderzoeken participatiewet	- 70	- 70
7. Uitvoeringsplan direct duidelijk	- 35	- 20
8. Opgroeien in een kansrijke omgeving OKO	- 238	- 578	- 578
Dekking algemene reserve OKO	238	578	578
9. OWO: digitalisering archief	- 83	- 67
Totaal voorgesteld nieuw beleid incidenteel	- 268	- 237	- 80	-

Sinds de invoering van de decentralisaties in het sociaal domein zijn het toezicht en de handhaving van de Wmo & Jeugd ook wettelijke taken van de gemeente geworden. Eerder gold dit alleen voor de Participatiewet. Bij Wmo & Jeugd gaat het om het toezicht en de handhaving op rechtmatig gebruik (bv van PGB’s) én om toezicht en handhaving op de zorgaanbieders. Bij de invoering van de decentralisaties was niet goed te voorspellen wat de omvang van handhaving & toezicht sociaal domein breed zou worden. Daarom zijn we gestart binnen de formatie die er voor toezicht en handhaving Participatiewet was. De afgelopen jaren heeft toezicht & handhaving binnen het hele sociaal domein verder vorm gekregen. Niet alleen in Ooststellingwerf, maar ook landelijk. Er zijn rekenkamer & CBS-gegevens beschikbaar voor een gemeente van onze omvang. Daaruit blijkt dat we ruim 1 fte zouden moeten toevoegen aan onze formatie. Binnen onze huidige capaciteit kunnen we gemiddeld 17 onderzoeken doen, terwijl een gemeente van onze omvang ongeveer 36 signalen per jaar oplevert. We stellen voor de capaciteit voor een periode van drie jaar te doen. Na deze periode gaan we beoordelen wat het effect is geweest op de budgetten Wmo & Jeugd. Lasten voor de extra fte is € 80.000 per jaar.

Sinds maart 2020 worden gemeenten door de landelijke wetgever gevraagd om nieuwe, tijdelijke regelingen uit te voeren op het gebied van inkomensondersteuning. Iedere regeling vanuit een andere crisis. Als gevolg daarvan hebben we onze inzet op de uitvoering van deze regelingen gezet. Daardoor is sinds 2020 geen prioriteit meer gegeven aan de controle op de rechtmatigheid van de uitkeringen (door heronderzoeken). Dit is een wettelijke plicht. We willen de komende jaren inzetten op de achterstanden in  controles. Om die reden hebben we een tijdelijke formatie uitbreiding van 1 fte gedurende 2 jaar nodig, € 70.000 per jaar.

Overheden communiceren nog altijd vrij formeel en op een hoog taalniveau. Dit begrijpt niet iedereen. Juist in Ooststellingwerf kennen we veel laaggeletterden en laagopgeleiden wat extra aandacht vraagt. Het ministerie van Binnenlandse zaken stimuleert overheden om te communiceren op taalniveau B1. Dat is het niveau dat de meeste mensen begrijpen, maar niet kinderachtig is. Wij hebben ons aangesloten bij de ‘direct duidelijk brigade’ van het ministerie. Om dit goed te kunnen doen moeten we onze medewerkers hierin trainen. We stellen voor hiervoor € 55.000 in totaal beschikbaar te stellen (€ 35.000 in 2024 en € 20.000 in 2025). 

Om de doelen die we stellen vanuit het alcohol en middelenbeleid te bereiken is een brede integrale aanpak nodig. Een methodische aanpak waarin wordt gewerkt vanuit bewezen effectieve interventies. De OKO aanpak biedt hiervoor een goed en onderbouwd kader. Een gerichte en integrale aanpak. Het formele en informele netwerk om de jongeren heen wordt krachtig ingezet en creëert een kansrijke omgeving voor de jongere. Vasthoudendheid en een lange adem zijn nodig om veranderingen met impact te bewerkstelligen. De gemeenteraad heeft op 18 april 2023 besloten hiervoor middelen beschikbaar te stellen vanuit de algemene reserve. Daarnaast is bij amendement besloten om uit de algemene reserve een bedrag te onttrekken van € 1,1 miljoen ten behoeve van de nieuw te vormen bestemmingsreserve OKO. 

Er is een achterstand in het verwerken en digitaliseren van het papieren archief. Hiervoor is in 2023 € 300.000 gereserveerd. Om het project af te ronden is in 2024 een bedrag van € 250.000 nodig en in 2025 een bedrag van € 200.000. De bedragen worden ingezet om tijdelijk met een bezetting boven de formatie te kunnen werken. Voor onze gemeente betekent dit € 83.000 in 2024 en € 67.000 in 2025.

• Buurthuiskamer Haerenkwartier. Voor de buurthuiskamer in het Haerenkwartier is dekking tot oktober 2024. We willen dit project graag voortzetten. We komen bij de begroting 2024 met een voorstel hierover.
• Bruisplek. In 2021 is in het voorstel ‘Samen verder’ bij de begroting 2022 een bedrag van € 35.000 beschikbaar gesteld voor de realisatie van een bruisplek. Dit is een fysieke plek in Ooststellingwerf, waar culturele activiteiten, expositieruimten, ateliers, workshops en educatieprogramma’s (voor alle doelgroepen) in samenkomen. Er heeft een uitgebreide oriëntatie plaatsgevonden met gesprekken met diverse partijen. Hieruit is onder andere naar voren gekomen dat er behoefte is aan een fysieke plek. Daarbij dient een formele organisatie te worden opgericht en een professionele uitvoering worden gerealiseerd. Deze uitgangspunten zorgen wel dat het beschikbare bedrag niet voldoende zal zijn om dit te realiseren. Op basis van een plan van aanpak leggen we bij de begroting 2024 een vervolg aan u voor.
• Stichting Nobilis, doorontwikkeling naar museum. In 2022 heeft stichting Nobilis aandacht gevraagd voor haar positie als museale instelling in de gemeente Ooststellingwerf. Zij heeft vooral aandacht gevraagd voor een aantal knelpunten op het gebied van energie / duurzaamheid, locatie / ruimte en personeel. Aan de gemeente is gevraagd welke uitgangspunten of criteria van belang zouden zijn voor de gemeente om verder gaande financiële ondersteuning voor het werk van stichting Nobilis te overwegen (Nobilis ontvangt nu jaarlijkse een structurele gemeentelijke subsidiëring van € 1.000), om zo de knelpunten op te lossen. Hierover worden momenteel gesprekken gevoerd.
• Initiatievenloket. Het is voor inwoners moeilijk om initiatieven te ontplooien en vrijwilligers overwegen af te haken door complexiteit van regelgeving en aanvraagprocedures, gebrek aan overzicht waar je als initiatief allemaal aan moet voldoen, welke (subsidie)mogelijkheden er zijn en wie je moet hebben binnen de gemeentelijke organisatie. Er is vraag naar een aanspreekpunt en een proactieve houding van de gemeente om het gehele proces met hen te overzien en gezamenlijk tot een goed einde te brengen. Ook in het collegeakkoord staan twee onderdelen die gaan over het beter faciliteren van maatschappelijke initiatieven door de gemeentelijke organisatie. We komen later met een voorstel hierover bij u terug.