Programma 1 | Sociaal domein

• Kinderen en jongeren groeien op in een veilige en gezonde omgeving en krijgen de kans om zich zo optimaal mogelijk te ontwikkelen tot zelfredzame en zelfbewuste (jong)volwassenen. 
• We willen ervoor zorgen dat Ooststellingswerfse jongeren weerbaar worden gemaakt op het gebied van voeding, alcohol, drugs, roken, gokken, budgettering en social-media. Preventie begint bij de (aanstaande) ouders.
• We staan open voor overleg met jongeren om te kijken naar meer ontmoetingsplekken voor jongeren in de gemeente.
• We willen graag dat er binnen het team communicatie een specifieke medewerker beschikbaar is die zich richt op jongeren.
• We willen dat bij de indicatiestelling voor zorg geen rekening wordt gehouden met de aanwezigheid van jongeren tot 18 jaar als mantelzorger.
• We willen dat er vanuit het Gebiedsteam wordt gewerkt met één aanspreekpunt per gezin (zie Visie op Samenleven).
• We willen de monitor Sociaal Domein handhaven.
• Goede zorg voor de jeugd is leidend. Elke jongere krijgt de hulp die nodig is. Dat blijft ook de komende jaren het uitgangspunt.

Veiligheid en gezonde omgeving

• Jongeren en/of gezinsleden die dat nodig hadden konden gebruik maken van de jeugdhulp of van de inzet van het Gebiedsteam, zodat ze konden werken aan hun problematiek.
• In totaal zijn er in 2020 594 indicaties afgegeven, het gaat hierbij om 457 unieke cliënten. Het totaal aantal unieke cliënten dat in 2020 jeugdhulp heeft ontvangen is 693, waarvan 12 cliënten een PGB hebben ontvangen.
• Er hebben in 2020 vijf aanbieders een beroep gedaan op de gegarandeerde omzet voor in totaal een bedrag van € 307.000.
• Het voorkomen dat er overlast ontstaat door verveling in de coronaperiode.
• Ouders konden prenatale voorlichting volgen waardoor ze meer handvatten kregen voor de opvoeding van het jonge kind.
• Jongeren konden preventielessen volgen in het onderwijs waardoor ze weerbaarder werden.
• Jongeren konden bij de Quest en Chats meedenken met onderwerpen die binnen de maatschappij speelden.
• Door kortere lijnen en een goede samenwerking tussen de gemeenschap en de algemene jeugdvoorzieningen, zoals basisscholen en sportverenigingen hebben we meer zicht op signalen onder jeugdigen.
• Met de inzet van Veilig Thuis hebben we een meldpunt voor huiselijk geweld en kindermishandeling en partners die kunnen adviseren in de aanpak op deze gebieden.
• Het Gebiedsteam is bekend op plekken waar onze jeugdigen en hun ouders zijn.
• Een outreachend medewerker (= proactieve professional) verslavingszorg is in het veld om signalen van middelengebruik onder jongeren op te vangen.
• De consulenten jeugd vanuit het Gebiedsteam bij de huisartsen zetten vroegtijdige actie in, hetgeen het aantal verwijzingen van de huisarts naar ‘dure’ zorg kan beperken.
• Er is aandacht voor jonge mantelzorgers zodat zij niet overbelast raken en een plek hebben om hun ervaringen te delen met gelijkgestemden. Eventuele signalen kunnen we op die manier ondervangen.
• Het Gebiedsteam is gestart met de pilot 'Gebiedsteam op school'.

Veilige en gezonde omgeving

• In 2020 is in gezamenlijkheid met jongeren, ouders en stakeholders een doe-agenda opgesteld met betrekking tot kwetsbare jeugdigen en ouders. In de doe-agenda zijn inspanningen opgenomen die we de komende jaren gaan uitvoeren om jeugdigen en ouders gezamenlijk te ondersteunen bij het opvoeden en opgroeien.
• Met alle Friese gemeenten geven we sinds 2018 uitvoering aan onze verantwoordelijkheid voor (de resultaatgerichte inkoop van) jeugdhulp. Het Gebiedsteam biedt zelf lichte vormen van ondersteuning en regelt zo nodig dat de jeugdige en/of gezinsleden elders passende (zwaardere vormen van) ondersteuning krijgen.
• We hebben lokaal ingezet op preventie. Bijvoorbeeld door prenatale voorlichting en preventielessen in het onderwijs.
• We hebben jongerenparticipatie actief vorm gegeven door middel van Chats & Quests.
• We hebben korte lijnen en samenwerking gestimuleerd tussen de gemeenschap en de algemene jeugdvoorzieningen, zoals basisscholen en sportverenigingen.
• Met het onderwijsveld hebben we afspraken gemaakt over het Passend Onderwijs en de samenwerking tussen het Gebiedsteam en de scholen.
• Daar waar veiligheid een rol speelde, waren veiligheidspartners zoals Veilig Thuis betrokken.
• Een evaluatie van de effectiviteit van de resultaatbekostiging Jeugd en implementatie verbeteringen vond plaats in het inkoopstelsel. De acties uit deze evaluatie worden in 2021 verder uitgewerkt.
• Er is een pilot met een outreachend medewerker verslavingszorg in het veld gerealiseerd.
• We hebben speciale aandacht voor jonge mantelzorgers gehad.
• We hebben geïnvesteerd in het activeringsprogramma Young leaders. Dit programma richt zich op buurtjeugd in Haulerwijk en Oosterwolde. Het doel is jongeren te stimuleren in hun ontwikkeling tot zelfbewuste personen die verantwoordelijkheid willen nemen in hun buurt. Jongeren die meedoen bouwen nieuwe competenties op, leren op zichzelf en hun toekomst te reflecteren en worden geactiveerd hun eigen kwaliteiten in te zetten als positief rolmodel voor andere buurtjeugd.

Weerbaarheid jongeren
Preventie begint bij (aanstaande) ouders en jonge kinderen. Er is in de gemeente Ooststellingwerf een sluitend palet van zorg en ondersteuning ontwikkeld voor de eerste 1.000 dagen van het kind. Dit bestaat uit de cursus Prenatale Voorlichting, Voorzorg, Vroegsignalering en HomeStart.

Met de uitkomsten van de Chats&Quests hebben we een breed en samenhangend programma opgesteld om een gezonde leefstijl onder jongeren te stimuleren. In gesprek met jongeren, ouders en experts verkenden we waar hun behoeften liggen, waar hun 'drive' zit om gezond te leven en wat hen zou helpen. We sloten aan bij de uitgangspunten van positieve gezondheid (omgaan met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen en zo veel mogelijk eigen regie voeren).

Op de basisscholen (groep 7 en 8) gaven we preventielessen. We hebben aandacht besteed aan roken en alcoholgebruik. Ook werden lessen op het gebied van budgettering aangeboden op de basisscholen.

Op het voortgezet onderwijs verzorgde Stichting Voorkom! de preventielessen. Daar is ook een ervaringsdeskundige bij. Via huiswerkopdrachten in de vorm van lesbrieven werden ook de ouders betrokken bij onderwerpen als roken, alcohol- en drugsgebruik, gameverslaving en groepsdruk. De workshop "ik dacht het niet” is gegeven op het voortgezet onderwijs. Daarnaast is er door het voortgezet onderwijs meegedaan met de NIX<18 campagne en is er in de biologielessen aandacht besteed aan alcoholgebruik. In Ooststellingwerf is de NIX<18 campagne actief gesteund. 

Vanuit integraal veiligheidsbeleid (Uitvoeringsplan Drugsaanpak) gaven we uitvoering aan de repressieve aanpak rondom drugs (drugsproductie, drugshandel en de gevolgen van gebruik van drugs op de openbare orde en veiligheid).

Met het Fries programma jeugd, alcohol en drugs 2018-2021 werkten we aan het delen van inzichten middels themabijeenkomsten, deden we onderzoek naar de naleving van de leeftijdgrens voor alcohol en ondersteunden we de evenementenorganisaties met handreikingen op het voorkomen van middelengebruik bij jeugdigen.

Samen met Verslavingszorg Noord Nederland (VNN) is een project gestart om het jongerenwerk, het Gebiedsteam en andere partners de tools te geven beter te signaleren en door te verwijzen. De jongerenwerkers van Scala hebben van VNN ‘training on the job’ gekregen om proactief met jongeren contact te leggen die middelen gebruiken.

Wanneer jongeren met alcohol of drugs worden betrapt, krijgen zij een Halt-straf. Samen met hun ouders bespraken we de situatie en zochten we naar een oplossing voor het alcohol- en drugsgebruik.

Het escalatieplatform is in de plaats gekomen van het sociaal team. Dit platform zorgt er o.a. voor dat casuïstiek die op casus- en/of regieniveau uit de hand loopt, op een hoger niveau besproken wordt. VNN nam deel aan dit platform en pakte o.a. alcohol gerelateerde casuïstiek op.

Ontmoetingsplekken
Uit de Quest&Chats bleek dat jongeren elkaar vooral wilden ontmoeten tijdens activiteiten. Samen met Stichting Scala (Jongerenwerk, buurtcoaches) is uitgezocht aan welke activiteiten jongeren behoefte hebben. In de Visie op Samenleven 2021-2024 is extra aandacht voor ontmoetingsplekken.

Communicatie jongeren
Dit is meegenomen onder het thema 'Visie op Samenleven' (Communicatiestrategie). Binnen de Communicatiestrategie richten we ons ook op jeugd. Sinds 2013 communiceren wij met jongeren via de door +Participatie ontwikkelde Quests&Chats en hun online vragenlijsten. Met moderne tools weten zij jongeren structureel te betrekken bij beleidsontwikkeling. Er is destijds voor gekozen om extra te investeren in het bereiken van jongeren door het gehele communicatieteam. Hiervoor is niet een specifieke medewerker aangesteld.

Indicatiestelling voor zorg
In de huidige Wmo- en Jeugdverordeningen is dit geregeld.

Monitor Sociaal Domein handhaven
De beheersing van de jeugdhulpkosten heeft speciale aandacht gehad van de Taskforce Grip op Sociaal Domein. Effectiviteit en efficiëntie van inzet van jeugdhulp zijn onder de loep genomen. De lokale interventies vanuit deze evaluatie die voor een groot deel zijn opgepakt waren de quick wins, de maatregelen team Backoffice Sociaal Domein en de opties voor beleidsmaatregelen. De Monitor Sociaal Domein is verder meegenomen onder het kopje 'Visie op Samenleven'.

Verbonden partij: Gemeenschappelijke regeling Sociaal Domein Fryslân (SDF)
Binnen de Centrumregeling SDF werken Friese gemeenten samen aan beleidsvoorbereiding en de inkoop van specialistische jeugdhulp en het bijbehorende contractbeheer. Het algemene doel is waar nodig specialistische jeugdhulp en ondersteuning te leveren aan inwoners van alle Friese gemeenten. Het afgelopen jaar hebben wij deze samenwerking geïntensiveerd. 

Verbonden partij: Gemeenschappelijke regeling Veiligheidsregio Fryslân (VRF)
Binnen de VRF werken Friese gemeenten, Brandweer Fryslân, GGD Fryslân en andere partners samen aan brandweerzorg, publieke gezondheidszorg, rampenbestrijding en crisisbeheersing. De VRF werkte op het gebied van gezondheidszorg aan het beschermen en bevorderen van de gezondheid van de Friese inwoner.

Veilige en gezonde omgeving
We regelden lokaal wat lokaal kon en regionaal/provinciaal wat moest. Een voorbeeld is de provinciale inkoop van specialistische jeugdhulp en Veilig Thuis. Hulp en ondersteuning zijn dicht bij de inwoners georganiseerd. Het Gebiedsteam hielp de inwoners snel verder door vragen te beantwoorden en zo nodig lichte vormen van ondersteuning te bieden. Waar nodig regelde het Gebiedsteam zwaardere vormen van jeugdhulp. De zorg werd goed gecoördineerd. En het aantal hulpverleners in een gezin werd beperkt.

Weerbaarheid
Jongeren en hun ouders werden op een positieve manier 'verleid' om gezond(er) te leven, vanuit de uitgangspunten van positieve gezondheid. Jongeren met een gezonde leefstijl ontwikkelden zich beter en hadden minder ondersteuning en zorg nodig.

Ontmoetingsplekken
Jongeren ontwikkelden, samen met Stichting Scala, zelf hun activiteiten. Dit gebeurde mede naar aanleiding van de dorpsgesprekken. Zo was er meer te doen voor jeugdigen in hun dorp, waardoor jeugdigen ook minder overlast veroorzaakten op straat. Tijdens de coronamaatregelen zijn verschillende activiteiten georganiseerd voor en door jongeren in samenwerking met het jongerenwerk, buurtsportcoaches en gemeente. Jongeren ervaren de coronamaatregelen soms als een bepaalde vrijheid die van hen wordt afgenomen. Daarover is ook voorlichting ingezet vanuit het jongerenwerk. 

Communicatie
Enkele malen per jaar bezocht +Participatie de scholen voor voortgezet onderwijs om jongeren te vragen mee te denken over preventieonderwerpen. 

• Toekomstvisie van het basisonderwijs in Ooststellingwerf (december 2013)
• Omvormingsplan Transitie Jeugdzorg Fryslân (februari 2014)
• Lokaal Jeugdbeleid 2014-2017 (mei 2014)
• 3 D’s – Contouren notitie gebiedsteams (juli 2014)
• Beleidsplan ‘Hart voor de jeugd’ 2015-2018 (augustus 2014)
• Preventieplan Jeugd 2016, Samen bouwen aan een sterke toekomst! (januari 2016)
• Startdocument Inkoop Jeugdhulp in Friesland 2018 en verder (2017)
• Foar Fryske Bern Fries Actieplan Zorg voor Jeugd 2018 - 2020
• Handen op elkaar voor onze jeugd, convenant hoogspecialistische jeugdhulp Friesland 2018

• Onze inwoners zijn zelfredzaam en samenredzaam. Ze doen mee aan de (lokale) samenleving. Voor mensen die het niet op eigen kracht redden bieden we een vangnet.  
• We willen dat onze inwoners zo lang mogelijk op de door henzelf gewenste plek kunnen wonen en hier zelf regie over hebben. Indien nodig ontvangen zij zorg dichtbij huis. Wij vinden dat kangoeroewoningen mogelijk moeten blijven.
• We willen mantelzorgers ondersteunen, onder andere door te zorgen voor heldere informatievoorziening.
• We geven invulling aan de uitgangspunten van de inkoop Wmo 2020, onder andere 'van zwaar naar licht' en 'zorg dichtbij organiseren'. Inclusief dorpsdagvoorziening. Voor het onderdeel hulp bij het huishouden geldt dat deze toegankelijk, maar ook betaalbaar moet blijven. 
  
  

Mantelzorg

• Binnen het Gebiedsteam wordt een mantelzorgconsulent aangesteld. Dit wordt via onze reguliere personeelsbegroting gefinancierd. De mantelzorgconsulent start op 1 juni 2021.
• Medewerkers van het Gebiedsteam hebben een sociale kaart beschikbaar omtrent alle beschikbare hulp voor mantelzorgers.

Corona

• Ondanks de coronamaatregelen en het uitblijven van de dagen van de mantelzorg hebben de mantelzorgers toch waardering ontvangen.
• Samen met aanbieders hebben we de dagbesteding, hulp bij het huishouden, vervoer etc. zoveel mogelijk door laten lopen, rekening houdend met RIVM-maatregelen. Zorgaanbieders die tijdelijk geen hulp konden leveren hebben we vanuit het oogpunt van bedrijfscontinuïteit gedeeltelijk doorbetaald. DRIVE hebben we ingezet om knelpunten in het vervoer op te kunnen vangen. Aanbieders hebben nog maar mondjesmaat een beroep gedaan op meerkosten (inhuur extra personeel etc).

Communicatie/ondersteuning richting inwoner

• Om de communicatie over Wmo en Gebiedsteams te verbeteren hebben we afscheid genomen van 'de Vraagwijzer' en hebben we de gemeentelijke website inhoudelijk verbeterd.
• In 2020 zijn we van start gegaan met het continu meten van klantervaring binnen de Wmo en Jeugdwet. En we hebben een start gemaakt met het doorontwikkelen van de functie 'onafhankelijke cliëntondersteuning'.
• Om inwoners zo efficiënt mogelijk te kunnen ondersteunen is in 2020 gestart met een traject 'doorontwikkeling Gebiedsteams'. In het verlengde daarvan zijn we ook gestart met actualiseren van het beleidsmatig kader voor Wmo begeleiding.

Dagbesteding (zonder indicatie)

• Vanuit de 'doe-agenda's' hebben we - ondanks vertraging vanwege corona - een begin gemaakt met dagbesteding zonder indicatie. Wel-zijn op dorpse schaal in Oldeberkoop ontvangt nu structurele subsidie en met ZuidOostZorg zijn we in maart 2021 gestart met dagbesteding zonder indicatie voor inwoners met dementie. De dorpen zijn uitgenodigd dagbesteding voor eigen dorpsbewoners te starten. Met de verwachting dat daaruit initiatieven voortkomen die in 2021 van start kunnen gaan. De eerste contacten daaruit zijn gelegd.

Langer thuis wonen

• Om langer thuis wonen te faciliteren hebben we een eerste klantreis 'bijzondere woonvormen' gemaakt. De aandachtspunten die daar uitkomen verwerken we in 2021 in de visie op wonen en zorg die in 2021 wordt gerealiseerd. Met de corporaties hebben we de prestatieafspraken geactualiseerd. We zetten blijversleningen en verzilverleningen in om mensen langer thuis te kunnen laten wonen. In het Haerenkwartier zijn 44 levensbestendige huurwoningen gebouwd. En er zijn gelijkvloerse appartementen gebouwd. Daarnaast kan men een beroep doen op voorzieningen om langer thuis te kunnen blijven wonen.
• In 2020 zijn meer aanvragen voor woningaanpassing ingediend ten opzichte van 2019 (49 om 38). Een duidelijke reden daarvoor, behalve dat het aantal aanvragen jaarlijks fluctueert, is niet te geven.

Inkoop Wmo

• Vanwege de verminderde dienstverlening (en later faillissement) van het Hulpmiddelencentrum zijn we veranderd van hulpmiddelenaanbieder. Om de betaalbaarheid van de Wmo ook op langere termijn te waarborgen hebben we binnen de taskforce Wmo quickwins en beheermaatregelen voor de langere termijn opgesteld.
• Als gevolg van de inkoop Wmo zien we een verschuiving in 2020 van zware naar lichtere vormen van ondersteuning, zowel bij dagbesteding als bij begeleiding (2019: 173 indicaties specialistische begeleiding, 2020: 137 indicaties begeleiding plus). En in 2020 zijn de nieuwe producten gericht op door- of uitstroom voor het eerst ingezet: arbeidsmatige (26 personen) en activerende (17 personen) groepsbegeleiding. Het aantal unieke cliënten voor begeleiding en dagbesteding is redelijk stabiel, 2018: 434, 2019: 447 en 2020: 447.
• Binnen de hulp bij het huishouden zien we sinds de invoering van het abonnementstarief een stijging van het aantal unieke cliënten, 2018: 628, 2019: 831 en 2020: 853 cliënten. Er is landelijk en lokaal actie in gang gezet om deze kosten beheersbaar te houden.

Inclusie
In 2020 is gewerkt aan de Visie op Inclusie. De belangengroepen hebben meegedacht bij het opstellen van deze visie. In juli 2020 is de Visie op Inclusie vastgesteld door de gemeenteraad.

Zorgeconomie
Het project Zorgeconomie is in 2020 gecontinueerd met o.a. het atelier sociaal domein. Studenten van diverse opleidingen hebben in dit atelier gewerkt aan vraagstukken rondom onder meer eenzaamheid. Studenten kijken samen met lokale partners naar relevante vraagstukken en zoeken naar oplossingen. Vanuit de gemeente is gewerkt aan zorg en toerisme. Samen met de werkgroep toegankelijkheid Oosterwolde is bij een vijftal ondernemers onderzocht hoe toegankelijk zij zijn. Daarna is een ontbijtbijeenkomst georganiseerd met meer dan 40 ondernemers en andere belangstellenden. Hier werden kansen voor ondernemers onderzocht en werden ondernemers geïnspireerd door zorgondernemers en ervaringsdeskundigen. Het project flexwerkgeverschap is geëvalueerd. Tegelijkertijd is gewerkt aan het onderbrengen van het project Zorgeconomie in de Regio Deal Zuidoost. Hiermee is een mooie verankering van het project gerealiseerd. De gekozen thema's zijn positieve gezondheid en het realiseren van een bloeizone.

Mantelzorg

• Er zijn bijeenkomsten geweest voor de doe-agenda Gezondheid. Samen met mantelzorgers en belangrijke stakeholders is gekeken naar de prioritering op het gebied van de mantelzorgondersteuning en zijn werkende interventies vastgesteld.

Corona

• Er zijn alternatieven bedacht en uitgevoerd voor de waardering van de Mantelzorgers ten tijde van corona.
• We hebben periodiek in OWO-verband gesprekken met aanbieders gevoerd en nieuwsbrieven verstuurd, waarbij we de verwachting uitgesproken hebben dat we de aanbieders zoveel mogelijk hulp en ondersteuning blijven bieden ondanks de coronabeperkingen. Daar waar dit lastig bleek hebben we meegedacht om alternatieven in te zetten. Ook hebben we per gemeente belrondes met lokale aanbieders gehouden. Ook is de Welzijnslijn bij Scala ingevoerd.
• De vangnet functie hebben we ingevuld door minimale bezetting bij het Gebiedsteam te regelen tijdens corona.

Dagbesteding (zonder indicatie)
We hebben samen met Doarpswurk de dorpen benaderd om de mogelijkheden van dagbesteding zonder indicatie in de dorpen/dorpshuizen onder de aandacht te brengen. Een fysieke bijeenkomst in maart hebben we af moeten zeggen wegens corona, nu is de sessie in december digitaal gehouden.

Langer thuis wonen
Met corporaties en huurdersorganisaties zijn gesprekken gevoerd. Inwoners zijn geïnterviewd voor de klantreis. In het Haerenkwartier zijn levensloopbestendige huurwoningen (44) en gelijkvloerse appartementen gebouwd.

Inkoop Wmo
We hebben samen met Heerenveen, Opsterland en Weststellingwerf een Europese aanbesteding doorlopen. Samen met het Gebiedsteam, beleid, backoffice, financiën en collega's van andere afdelingen (voor de frisse blik) hebben we een taskforce Wmo ingericht waarbinnen allerlei maatregelen zijn doorgesproken.

Inclusie
Er is het afgelopen jaar tijd en aandacht besteed aan de interne bewustwording rondom Inclusie door het plaatsen van berichten op het intranet en door Inclusie te verweven in projecten van verschillende afdelingen. Een voorbeeld hiervan is dat website van de gemeente een toegankelijkheidsverklaring heeft. In het najaar is in de Week van de Toegankelijkheid aandacht besteed aan digitale inclusie.

Zorgeconomie
In het tweede half jaar is er gewerkt aan het opstellen van een projectplan voor het project Zorgeconomie onder de Regio Deal. Er is geïnvesteerd in het leggen van contacten met de andere gemeenten binnen de Regio Deal en het invullen van het project en de samenwerking. Het concept uitvoeringsplan is gereed en begin tweede kwartaal zal dit definitief worden gemaakt. 

Mantelzorg
In 2020 is tweemaal een waardering verstuurd aan de geregistreerde mantelzorgers in de vorm van een VVV-bon en een ondersteunende boodschap van de wethouder.

Corona
Het Gebiedsteam heeft een belronde gedaan langs alle geregistreerde mantelzorgers, om te beoordelen of er extra hulp nodig is in de mantelzorgsituatie ten tijde van corona. Er kon ondanks corona net als voorheen een beroep worden gedaan op het vangnet van het Gebiedsteam. Personenvervoer Kort heeft inwoners die zich normaal laten vervoeren met de Wmo taxikaart maar dat nu wegens corona niet deden, gebeld met de vraag hoe het gaat. Dat werd zeer gewaardeerd.

Dagbesteding (zonder indicatie)
In Oldeberkoop konden inwoners ook in 2020 (voor zover mogelijk met corona) naar dagbesteding zonder indicatie. Voor inwoners met dementie en voor inwoners in de dorpen start deze vorm van dagbesteding in 2021.

Langer thuis wonen 
Inwoners konden input leveren voor de klantreis. Vanaf 2021 is het de bedoeling dat inwoners makkelijker een bijzondere woonvorm op kunnen zetten.

Inkoop Wmo
Inwoners ontvangen weer tijdig en adequaat een hulpmiddel. Meer inwoners komen op een plek terecht waar zij door of uit kunnen stromen.

Inclusie
Na de zomer is er, samen met de belangengroepen, gewerkt aan de Lokale Inclusie Agenda; een agenda met punten waar de belangengroepen samen met de gemeente aan willen werken. Deze is inmiddels afgerond.

Zorgeconomie
Studenten hebben in het Atelier Sociaal Domein gewerkt aan vraagstukken die spelen binnen de gemeente. Hierin is er aandacht voor de samenwerking tussen overheid, onderwijs en organisaties uit de regio. In het semester dat in januari 2021 is afgerond, is gewerkt aan vraagstukken binnen het thema Ouderen en Positieve Gezondheid. Dit thema heeft een mooie verbinding met het project Zorgeconomie binnen de Regio Deal en met de doe-agenda van de afdeling Samenleving.

• Nota mantelzorgondersteuning 2013-2016 (verlengd 2017-2020)
• Beleidsplan Wet maatschappelijke ondersteuning Oost- en Weststellingwerf 2015

• We willen mensen stimuleren mee te doen aan de samenleving, door werk, scholing, vrijwilligerswerk of een dagbesteding.
• We stimuleren ondernemers in Ooststellingwerf om inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt zicht te geven op werk. 
• Via een monitor maken we inzichtelijk hoeveel inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt daadwerkelijk voor langere tijd aan het werk komen. 
• We willen invulling geven aan de beleidsnota ‘Op weg naar een Inclusief Ooststellingwerf’ door in te zetten op duurzame uitstroom en door de samenwerking met werkgevers te optimaliseren. Dit komt er concreet op neer dat we jaarlijks minimaal 20 kansrijken, 50 doorstromers en 30 uit de aandachtsgroep plaatsen en minimaal 15 werkervaringsplekken creëren binnen onze eigen organisatie.
  
  

Meedoen
Het jaar 2020 is een jaar geworden zoals wij deze nog nooit eerder meegemaakt hebben. Dit vanwege corona en de maatregelen die zijn getroffen om de verspreiding van het virus te beperken. Dit heeft ook een effect gehad op onze dienstverlening, maar toch zijn er mooie resultaten geboekt. Hieronder de belangrijkste wetenswaardigheden.

Projecten en groepstrajecten
Het is dit jaar lastig geweest projecten te starten, omdat groepsactiviteiten een groot deel van het jaar niet mogelijk waren. Een nieuw project, dat na uitstel in het voorjaar in september toch van start is gegaan, is het project dat opleidt tot assistent hovenier. Hieraan nemen 9 bijstandsgerechtigden, waaronder 4 statushouders, deel. Daarnaast hebben we, net als voorgaande jaren, gebruik gemaakt van groepstrajecten zoals ‘Iedereen in beweging’ en 'Wijknet'.

Stichting Werk Ooststellingwerf
Stichting Werk Ooststellingwerf biedt mogelijkheden aan mensen, met een afstand tot de arbeidsmarkt om werkervaring op te doen in het groen. In dit kader heeft de stichting in het verleden een aantal SW-medewerkers overgenomen van Caparis. Dit jaar is besloten hiervan per aankomend jaar 11 medewerkers in vaste dienst te nemen bij de gemeente (afd. Openbare Ruimte). Hiernaast biedt de stichting, op tijdelijke basis, mogelijkheden om arbeidsritme en ervaring op te doen.

Werkervaringsplaatsen bij de gemeente
Naast de activiteiten van de St. Werk Ooststellingwerf is het doel van de gemeentelijke organisatie jaarlijks mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen te bieden. Omdat het dit jaar door het vele thuiswerken moeilijk was de benodigde begeleiding te bieden is dit lastig geweest. Toch zijn er dit jaar ook weer kansen geboden aan werkzoekenden. Een mooi voorbeeld hiervan is een statushouder die in het kader van zijn opleiding de mogelijkheid is geboden zijn stage in de rol van budgetcoach specifiek voor statushouders uit te voeren.

Stimuleren ondernemers
De arbeidsmarkt is in 2020 op zijn kop gezet. Waar begin dit jaar nog sprake was van een zeer krappe arbeidsmarkt in diverse sectoren is dit omgebogen naar ondernemers die langere tijd de deuren hebben moeten sluiten, te maken hebben met omzetverlies en nog altijd onzekerheid over wat de toekomst gaat brengen. Ook ondernemers in onze gemeente hebben hiermee te maken. Door naast het reguliere contact met ondernemers snel en slagvaardig de tijdelijke overbruggingsregeling zelfstandig ondernemers (Tozo) in te richten en uit te voeren hebben we ondernemers en ZZP'ers die dit nodig zijn de financiële ondersteuning geboden die nodig was om het hoofd boven water te houden. Daarnaast is samen met ondernemers en belangenverenigingen een klankbordgroep corona gevormd. Hierdoor is snel ingespeeld op vraagstukken waar ondernemers mee geconfronteerd worden door de coronamaatregelen.

Tozo
Begin dit jaar zijn gemeenten door het Rijk gevraagd de Tozo-regeling uit te voeren. De regels voor het verstrekken van de uitkering zijn gedurende het jaar aangescherpt. In de eerste periode, 1-3 t/m 31-5-2020, hebben we 372 aanvragen gehad, waarvan 318 zijn toegekend. In deze periode zijn ook 11 bedrijfskredieten verstrekt. In de tweede periode, 1-6 t/m 30-9-2020, hebben we 76 aanvragen ontvangen waarvan 50 zijn toegekend. In deze periode is ook nog één bedrijfskrediet verstrekt. De huidige regeling is gestart op 1-10-2020 en loopt tot 21-3-2021.

Verloop uitkeringsbestand
In 2019 zijn er gemiddeld over het hele jaar 548 uitkeringen per maand verstrekt (P-wet, Ioaw en Ioaz). In 2020 (t/m 15/12) was dat gemiddeld 557 per maand. We zijn dus iets gestegen met het aantal uitkeringspartijen, maar minder hard dan de landelijke stijging door corona.

Inzicht in aantal inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt
In 2019 is het plan opgevat een monitor te ontwikkelen waarmee beter in beeld gebracht kan worden welke uitstroom gerealiseerd is en hoe het bestand zich ontwikkelt. Dit is niet van de grond gekomen. Wel is een pakket van eisen opgesteld voor de aanbesteding van een nieuwe applicatie waarin een vereiste is opgenomen dat de applicatie mogelijkheden moet bieden de monitoring vorm te geven.

Invulling geven aan de beleidsnota ‘Op weg naar een inclusief Ooststellingwerf’
In de notitie ‘Op weg naar een inclusief Ooststellingwerf 2019 -2021' is de doelstelling geformuleerd dat we jaarlijks minimaal 20 kansrijken (voor zover we die in ons bestand hebben), 50 doorstromers en 30 mensen uit de aandachtsgroep plaatsen. In dit bijzondere jaar is deze doelstelling een extra uitdaging geweest. Toch is de doelstelling bereikt. Er is een totale uitstroom van 122 gerealiseerd. 

De totale uitstroom heeft naast werk ook andere oorzaken. Denk aan het weer gaan volgen van onderwijs, leeftijd en andere inkomsten. Kijkend naar de totale uitstroom blijkt deze rond de 2,2% te liggen. Deze ligt lager dan bij gemeenten in dezelfde grootteklasse <50.000 inwoners (2,4%), maar hier staat tegenover dat de instroom die rond de 2,3% ligt ook lager blijkt te zijn. Bij gemeenten in dezelfde grootteklasse ligt deze namelijk rond 2,7%. Bron voor deze gegevens is de Divosa benchmark Werk en Inkomen. 

Uit deze benchmark blijkt ook dat wij in 2020 op grond van de Participatiewet 74 mensen aan het werk hebben met een loonkostensubsidie en 6 mensen met forfaitaire loonkostensubsidie.

Meedoen
Het jaar 2020 heeft veel van de organisatie gevraagd qua aanpassingsvermogen. Dit ook in de dienstverlening aan bijstandsgerechtigden. Ook het Gebiedsteam heeft veelal vanuit huis moeten werken. Hierdoor zijn er minder persoonlijke contacten met bijstandsgerechtigden geweest. Er is echter snel ingespeeld op de situatie. Via de telefoon of digitaal zijn de contacten onderhouden en waar de situatie er om vroeg zijn rekeninghoudend met de maatregelen toch persoonlijke gesprekken gevoerd. Hierdoor hebben alle bijstandsgerechtigden de ondersteuning en begeleiding ontvangen die nodig was. Wat niet mogelijk is geweest is het organiseren van groepsbijeenkomsten gericht op het bij elkaar brengen van vraag en aanbod. 

Naast de directe dienstverlening aan bijstandsgerechtigden is er dit jaar veel gedaan met als doel zo veel mogelijk inwoners mee te laten doen in de samenleving. Hieronder een beeld van wat er zoal is gedaan.

Doorontwikkeling Gebiedsteam en doe-agenda’s opgave Meedoen
Naast het reguliere werk dat door het Gebiedsteam is verricht, is er dit jaar door collega’s van verschillende teams hard gewerkt aan de doorontwikkeling van het Gebiedsteam en de realisatie van twee van de doe-agenda’s van opgave Meedoen uit de Visie op Samenleven. Voor het opstellen van de doe-agenda’s ‘Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt’ en ‘Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven’ is samenwerking gezocht met de stakeholders om zo tot een door de samenleving gedragen plan te komen. Zowel de doorontwikkeling van het Gebiedsteam als de doe-agenda’s zitten in de afrondende fase.

Pilot 'Erbij horen en meedoen'
In samenwerking met ZuidOostZorg en het COA is november dit jaar een pilot gestart die statushouders de kans biedt op eigen niveau en passend bij de persoonlijke interesse vrijwilligerswerk te doen bij Stellinghaven Oosterwolde. Doel is het bevorderen en versnellen van de integratie in onze samenleving en de taalbeheersing vergroten. De pilot biedt ook ruimte voor bijstandsgerechtigden waarvoor dit een passende interventie is.

Voorbereiding nieuwe inburgeringswet
De pilot ‘Samenhangende aanpak statushouders’ is begin dit jaar geëvalueerd. Het werken met gespecialiseerde casemanagers, een budgetcoach statushouders en sleutelpersonen is succesvol gebleken en sluit goed aan bij de regierol die wij als gemeente krijgen in de nieuwe inburgeringswet. Er is dan ook besloten deze werkwijze voort te zetten. Om de voorbereiding op deze nieuwe wet goed vorm te geven is in samenwerking met de gemeente Opsterland een projectleider aangetrokken. Overigens is door het Rijk besloten de ingangsdatum van de nieuwe wet te verschuiven naar 1 januari 2022.

Verbonden Partij: GR SW Fryslân / Caparis N.V
Ook bij Caparis heeft corona de nodige effecten gehad. Er is sprake geweest van sluiting en een sterk verminderde orderportefeuille. Van het Rijk zijn middelen ontvangen om de structuur van de SW-organisatie in stand te houden. Deze middelen zijn uitbetaald aan Caparis.

Caparis heeft waar mogelijk de werkzaamheden gecontinueerd en waar dit niet mogelijk was deze zo snel mogelijk weer opgestart, zodat de medewerkers kunnen blijven participeren. Er is veel energie gestoken in het corona-proof maken van de bedrijfsvoering en de ondersteuning en instructie hiervoor aan de medewerkers. Daarnaast heeft Caparis dit jaar stappen gezet waardoor ze toegroeien naar een ‘ontwikkelbedrijf’. Streven is eind dit jaar met 80% van de medewerkers een ontwikkelgesprek te hebben gevoerd met als doel op maat vast te stellen en afspraken te maken over de ontwikkeling die de medewerker kan doormaken.

De bezetting van medewerkers uit onze gemeente bij Caparis neemt langzaam af. Eind 2020 was de bezetting 90,17 Fte. De bezetting begin dit jaar was 94,29 Fte. Dit is veroorzaakt door natuurlijk verloop of verhuizen.

Regionale werkbedrijf ‘Fryslân Werkt!’
Binnen het regionale werkbedrijf ‘Fryslân Werkt’ werken we samen aan een inclusieve arbeidsmarkt, waarin mensen zo veel mogelijk en duurzaam meedoen. We doen dit met de andere Friese gemeenten, het UWV en de sociale partners in onze regio. Binnen het werkbedrijf werken we samen om baanafspraakbanen (voor mensen met een arbeidsbeperking) in te vullen. We kijken hierbij niet naar beperkingen, maar naar de mogelijkheden van de uitkeringsgerechtigde. We faciliteren werkgevers door een regionaal afgestemd aanbod voor werkgeversdienstverlening en re-integratie instrumenten. Daarnaast geven we uitvoering aan ons eigen beleid. We blijven lokaal doen wat lokaal kan en gaan kijken waar de koppeling met Fryslân Werkt een meerwaarde kan leveren.

Er stonden dit jaar diverse regionale activiteiten en bijeenkomsten op het programma om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. Deze zijn afgelast als gevolg van corona.

Om de werkgelegenheid te behouden is door het Rijk een steun- en herstelpakket verstrekt aan de arbeidsmarktregio’s. Binnen de regio Friesland zijn een zestal projectgroepen gestart die uitwerken hoe deze gelden in te zetten. Wij participeren hier als gemeente actief in.

Stimuleren werkgevers
Naast het adviseren en ondersteunen bij arbeidsmarktvraagstukken is er veel tijd geïnvesteerd in het bieden van ondersteuning gerelateerd aan de gevolgen van de corona maatregelen. Enkele voorbeelden van activiteiten die dit jaar hebben plaatsgevonden zijn: een bijeenkomst met HRM-medewerkers van grote bedrijven met als doel kennis te delen en de samenwerking te bevorderen. Ook is er met een afvaardiging van verschillende ondernemers/belangenverenigingen een klankbordgroep corona in het leven geroepen. Dit met als doel te horen wat de geluiden zijn in onze gemeente en in gezamenlijkheid acties uit te voeren voor ondernemend Ooststellingwerf. Een laatste voorbeeld is de samenwerking tussen ondernemers, vastgoedeigenaren en gemeente om te komen tot een sterk regionaal koopcentrum in Oosterwolde. Hierin zijn, ondanks het moeilijke jaar, grote stappen gezet. Het klankbordoverleg heeft er voor gezorgd dat we een netwerk en onderlinge contacten in Ooststellingwerf hebben gekregen. Korte lijnen en snel schakelen.

Inzicht in aantal inwoners met afstand tot de arbeidsmarkt
Er is geen monitor ontwikkeld zoals gepland in 2019. Wel zijn voorbereidingen getroffen om het bestand bijstandsgerechtigden goed in beeld te brengen en te houden. Hiervoor wordt de Participatieladder gebruikt. Dit instrument biedt inzicht in de afstand die de bijstandsgerechtigde heeft tot de arbeidsmarkt en biedt de mogelijkheid om de ontwikkeling richting de arbeidsmarkt of een andere vorm van participeren te volgen. Daarnaast zijn voorbereidingen getroffen voor de aanbesteding van een nieuwe applicatie. Hiervoor is een pakket van eisen opgesteld. In het pakket van eisen is opgenomen dat de applicatie geschikt is om informatie te genereren voor de monitoring.

Invulling geven aan de beleidsnota 'Op weg naar een inclusief Ooststellingwerf'
Naast de mooie cijfers die al genoemd zijn bij wat we bereikt hebben is het goed deze prestatie te illustreren met enkele mooie voorbeelden. Hieronder een drietal van deze succesverhalen.

1. Een statushouder is aangemeld bij een werkgelegenheidsplan van Philips. Na een valse start door uitstel vanwege corona is hij digitale lessen gaan volgen. Na succesvolle afronding is hij drie maanden via een werkervaringsplaats aan de slag gegaan en inmiddels uitgestroomd met een contract voor een half jaar.

2. Een jongere die tot de doelgroep banenafspraak behoort was vanuit dagbesteding doorgestroomd naar regulier werk. Het bleek niet de juiste werkplek en de jongere zou dus terugvallen op een WW-uitkering en valt onder de verantwoordelijkheid van het UWV. Toen de casemanager weet kreeg van de situatie is er proactief contact gezocht met o.a. het UWV wat erin heeft geresulteerd dat de jongere aansluitend op zijn contract via een proefplaatsing bij een ander bedrijf aan de slag is gegaan. 

3. Als laatste een voorbeeld over een jongere die onderwijs heeft gevolgd op een Pro school en na zijn opleiding aan het werk is gegaan. Door de thuissituatie is hij heen en weer verhuisd tussen zijn ouders waardoor hij ook zijn baan verloor. Door de goede contacten met het RMC kwam deze jongere snel in beeld en in samenwerking met een organisatie gespecialiseerd in de bemiddeling van mensen uit het doelgroepenregister is een proefplaatsing gerealiseerd en heeft hij inmiddels een jaarcontract.

Inwoners
Ondanks de beperkingen die de coronamaatregelen dit jaar hebben veroorzaakt zijn inwoners betrokken bij het uitwerken van de doe-agenda’s ‘Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt’ en ‘Mensen doen mee aan het maatschappelijk leven’.

Bijstandsgerechtigden, waaronder statushouders hebben, weliswaar op een andere wijze, ondersteuning gekregen waardoor het perspectief op werk of mee kunnen doen in de samenleving is bevorderd. Dit door het opdoen van werkervaring, het volgen van scholing of een re-integratietraject. Scala heeft in 2020 voor het eerst de maatschappelijke begeleiding van statushouders verzorgd, zodat ook deze doelgroep snel zijn weg vindt binnen onze gemeente.

Ondernemers
De dienstverlening aan ondernemers is dit jaar ook anders geweest dan in andere jaren. Er is veel energie gestoken in het financieel compenseren door de uitvoering van de Tozo-regeling. Daarnaast is proactief de samenwerking met ondernemers gezocht om de gevolgen van de coronamaatregelen het hoofd te bieden. Ook is met ondernemers samengewerkt bij de uitwerking van de doe-agenda ‘Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt’.

Naast deze specifieke zaken is op maat samenwerking gezocht met ondernemers met als doel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt kansen te bieden.

• Visienota Vrijwilligerswerk en Tegenprestatie “Iedereen heeft iets te geven” (september 2014)
• Beleidsnotitie en marktbewerkingsplan Werkgeversdienstverlening Ooststellingwerf en Weststellingwerf 2015-2018 (oktober 2014)
• Herstructureringsplan (december 2015)
• Nota Beschut Werk Nieuw Ooststellingwerf 2017 - 2018 (juni 2017)
• Beleidsnota 'Op weg naar een inclusief Ooststellingwerf' (april 2019).

• We willen aandacht voor armoedebestrijding en vinden het belangrijk dat alle inwoners die hier recht op hebben op de hoogte zijn van de regelingen.
• We willen het huidige kwijtscheldingsbeleid handhaven.
• We verlangen een tegenprestatie van mensen in de bijstand op basis van maatwerk.
• We zetten op het gebied van armoedebestrijding in op het zo effectief en volledig mogelijk besteden van de budgetten die daarvoor beschikbaar zijn.
• We betrekken mensen bij de samenleving, voorkomen verdere achterstand tot de maatschappij en bevorderen een goede gezondheid.
• We onderzoeken of er meer of andere regelingen zijn die kunnen worden ingezet om inwoners met een schuld ruimte te geven hun schuld af te betalen.

Het ruimhartige stelsel van minimaregelingen (o.a. de kleding- en schoenenbonnen) zoals wij deze kennen in de gemeente is in 2020 gehandhaafd. We hebben deze regelingen breed gecommuniceerd via de Regelingenwijzer en ook is de informatie geplaatst op de website van de gemeente en waar nodig aangepast en versimpeld. We hebben in 2020 aan 143 gezinnen kleding- en schoenenbonnen verstrekt (voor in totaal 295 kinderen). Voor de compensatie regeling eigen risico hebben we aan 321 inwoners compensatie geboden (we hebben hiermee meer inwoners bereikt: 2019: 285 personen, 2018: 244 personen). Aan de collectieve zorgverzekering deden in 2020 828 deelnemers mee (2019: 839, 2018: 844). Hiermee maakt 44% van de potentiële doelgroep gebruik van deze verzekering (landelijk is dat 36%, bron evaluatierapport gemeentepolis BS&F).

Het jaar 2020 stond tevens in het teken van de invulling en inrichting van de doe-agenda rondom de opgave Meedoen, voortvloeiende uit de Visie op Samenleven. Hierin is aandacht voor armoedebestrijding, betrekken van inwoners, laagdrempelige communicatie, maatwerk en het wegnemen van financiële drempels om meedoen aan de maatschappij mogelijk te maken. Inwoners en netwerkpartners vanuit de Klankbordgroep Armoede zijn nauw betrokken bij het opstellen van deze doe-agenda. Daarnaast zijn in 2020 drie wetswijzigingen aangekondigd (wijziging Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in het kader van vroegsignalering, de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet en het adviesrecht schuldenbewind) waarvoor wij in 2020 al de nodige voorbereidingen hebben getroffen om deze in 2021 te kunnen uitvoeren. Deze zijn ook meegenomen in het opstellen van de doe-agenda. 

De budgetten Armoedebeleid zijn volledig besteed. Uit dit budget is ook de inzet van een budgetcoach voor statushouders gefinancierd. We hebben meer ingezet op vroegsignalering van schulden ook als voorbereiding op de wetswijziging rondom de wettelijke taak rondom vroegsignalering. We hebben een digitale budgetcursus georganiseerd vanwege coronamaatregelen, maar hier was helaas te weinig animo voor. Ook de inwonersgroep Arm in Arm en de Klankbordgroep Armoede zijn niet fysiek bij elkaar geweest vanwege corona. Toch zijn zij wel op andere manieren betrokken bij onder andere het opstellen van de doe-agenda. Nieuw is het aangaan van een subsidierelatie met de Stichting Urgente Noden (SUN) Fryslan, verantwoording daarvan volgt in 2021.

Het huidige kwijtscheldingsbeleid is gehandhaafd. De tegenprestatie wordt op basis van maatwerk uitgevoerd, passend bij de persoonlijke mogelijkheden. Dit wordt ook meegenomen in de doe-agenda die is gemaakt rondom het maatschappelijk effect 'Mensen participeren duurzaam op de arbeidsmarkt'. Een voorbeeld van invulling tegenprestatie als maatwerk is als iemand ergens al vrijwilligerswerk doet en degene vraagt een uitkering aan, wij het vrijwilligerswerk dat al gedaan wordt als tegenprestatie beschouwen.

We hebben basisschoolkinderen bewust gemaakt van omgaan met geld via het programma 'Mike en Spike' (spelenderwijs leren omgaan met geld). Via subsidie aan de Stichting Scala hebben we de budgetmaatjes in staat gesteld om te ondersteunen bij schuldhulpverlening. Opvallend is dat we in 2020 slechts één ondernemer via bureau Zuidweg ondersteuning hebben geboden. Andere jaren lag dat aantal aanvragen voor ondernemers tussen de 10 en 15. Zowel Zuidweg als wij hebben daar geen verklaring voor. 

We hebben de huidige minimaregelingen gehandhaafd en deze waar nodig en mogelijk onder de aandacht gebracht. We hebben ingezet op communicatie via de Regelingenwijzer (zowel een papieren versie als een digitale versie). De Regelingenwijzer is breed verspreid in de gemeente. Daarnaast hebben we aandacht besteed aan begrijpelijke en goed vindbare informatie op de website van de gemeente.

Voor de kleding- en schoenenbonnen zijn 37 aanvragen ingediend, de rest is ambtshalve toegekend. De aanvragen voor de compensatieregeling (321) konden niet ambtshalve worden verwerkt; wij weten namelijk niet welke inwoners (een deel van) hun eigen risico bij de zorgverzekering hebben voldaan. Inwoners moeten dit dus individueel aanvragen.

We hebben samen met inwoners vanuit de inwonersgroep 'Arm in Arm' en 'Klankbordgroep Armoede' een doe-agenda opgesteld waarin aandacht is voor het brede palet aan interventies met het doel om mensen te laten meedoen aan het maatschappelijk leven. Ook is hierin aandacht voor onderlinge samenwerking en heldere laagdrempelige communicatie om kwetsbare burgers waar nodig en mogelijk te kunnen ondersteunen. 

We zijn in voorbereiding op de diverse wetswijzigingen die in 2021 ingaan. Het gaat hierbij om de wijziging van de Wet op de gemeentelijke Schuldhulpverlening (Wgs) in het kader van vroegsignalering, de Wet vereenvoudiging beslagvrije voet en het adviesrecht rondom schuldenbewind. We treffen nu alvast voorbereidingen zodat we in de loop van 2021 klaar zijn om deze wetswijzigingen uit te voeren.

Inwoners zijn goed geïnformeerd. Zij weten wat de mogelijkheden zijn en waar zij terecht kunnen voor ondersteuning bij een laag inkomen. Dit wordt gedaan via de Regelingenwijzer, maar ook via de netwerkpartners verenigd in de Klankbordgroep Armoede. De inwoner ontvangt maatwerk (onder andere in natura). Bij belemmeringen in de zelfredzaamheid of participatie is vanuit het Gebiedsteam ondersteuning beschikbaar. 

Inwoners met een laag inkomen denken mee over armoedebeleid in de groep 'Arm in Arm'. Diegene die daarvoor in aanmerking komt weet beter welke mogelijkheden er zijn binnen het armoedebeleid.

Inwoners kunnen meedoen aan digitale budgetcursussen, maar kunnen ook persoonlijke ondersteuning krijgen door de budgetadviseurs van het Gebiedsteam of vrijwillige ondersteuning door bijvoorbeeld het Sociaal Steunpunt of ondersteuning bij de thuisadministratie door Humanitas. Inwoners komen door vroegsignalering eerder in beeld vanuit het idee dat daarmee verdere schulden worden voorkomen.

• Participatiewet en daarop te baseren richtlijnen, onder andere Studietoeslag en Individuele inkomenstoeslag
• Nota Armoedebeleid Oost- en Weststellingwerf (september 2014)
• Actieplan Armoedebeleid 2016-2019

In onderstaand overzicht lichten we afwijkingen > € 25.000 toe.

Thema 1.1 Jeugd
Jeugdhulp, nadeel € 356.000
Het totale nadeel is € 569.000. Deels kan dit gedekt worden door coronacompensatie (€ 11.000 voor meerlasten en € 190.000 voor continuïteitsbijdrage/gegarandeerde omzet), zie ook het kopje 'Corona'. De overschrijding heeft twee oorzaken. Enerzijds is gegarandeerde omzet betaald aan zorgaanbieders om ervoor te zorgen dat zij tijdens de coronaperiode niet in financiële problemen komen. Het gaat hier om ongeveer € 300.000. Het is lastig te beoordelen of we deze lasten als extra lasten moeten zien. Hoofdzakelijk gaat de continuïteitsbijdrage over hersteltrajecten waarvoor de 70/30 financiering geldt (70% betaling bij aanvang en 30% betaling bij afronding van het traject). Dit kan nu voor extra lasten zorgen of in de toekomst. Het resterende deel van de coronacompensatie 'Inhaalzorg en meerkosten jeugd en Wmo 2015' van € 190.000 (zie ook paragraaf 11 Corona) is de dekking voor een deel van deze coronagerelateerde lasten. Daarnaast zijn de lasten ongeveer € 240.000 hoger doordat in de tweede helft van 2020 duurdere trajecten zijn ingezet. Het gaat dan om trajecten die per traject rond de € 50.000 kosten.

Reserve ambitiefonds, nadeel € 34.000
In de raadsvergadering van 6 mei 2020 heeft u voor de pilot 'Gebiedsteam in de school' € 33.600 beschikbaar gesteld vanuit het Ambitiefonds. Het budget is in 2020 niet besteed doordat er nog vacatureruimte binnen het Gebiedsteam was. Het budget is voor een schooljaar en blijft daarom ook in 2021 beschikbaar.

Thema 1.2 WMO
Maatwerkvoorziening natura materieel, nadeel € 185.000
Dit nadeel komt hoofdzakelijk doordat in 2020 meerdere grote woningaanpassingen zijn geweest. Er waren bijvoorbeeld twee woningaanpassingen van meer dan € 50.000 terwijl dit voorgaande jaren niet het geval is geweest. Voorheen was de begroting gebaseerd op vier grote aanpassingen van € 50.000. De begroting is eerder al naar beneden bijgesteld omdat het budget de afgelopen jaren niet volledig werd benut. 

Maatwerkvoorziening natura immaterieel, voordeel € 554.000

• Nadeel van € 98.000 op hulp bij het huishouden. Dit komt doordat in 2020 door meer cliënten gebruik is gemaakt van de huishoudelijke hulp ten opzichte van 2019. Er is door zorgaanbieders voor huishoudelijke hulp voor € 15.000 gedeclareerd aan niet geleverde zorg in verband met corona. 
• Voordeel van € 462.000 op Wmo begeleiding. Dit komt doordat we een afrekening van de gemeente Leeuwarden hebben ontvangen voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang over 2019 en een voorschot over 2020, voordeel € 175.000. Daarnaast hebben we dit jaar een positieve afrekening van beschermd wonen ontvangen van € 43.000. In 2018 was deze afrekening bijna € 200.000 negatief en in 2019 ruim € 100.000 negatief. Daarnaast waren de lasten voor dagbesteding en begeleiding lager en voor maatwerk hoger. Dit komt voornamelijk door de quickwins die genomen zijn vanuit de Taskforce Wmo. De eventuele structurele uitwerking hiervan komt terug bij de Voorjaarsrapportage 2021 en Kaderbrief 2022. 
• Zorgeconomie, voordeel € 106.000*. Door corona konden weinig activiteiten rondom zorgeconomie plaatsvinden. Een deel van de lasten vallen in programma 6. Per saldo is het restant € 61.000, dit vloeit terug naar de algemene reserve, conform raadsbesluit. 
• Voordeel van € 55.000 op de eigen bijdrage Wmo, dit komt omdat een deel van de eigen bijdrage over 2019 in 2020 viel. Daarnaast kunnen we nu beter een inschatting maken van de baten die we nog verwachten door nieuwe rapportages van het CAK.

Algemene reserve (zorgeconomie), nadeel € 61.000*
Het restant van het budget zorgeconomie vloeit terug naar de algemene reserve. Zie hierboven bij zorgeconomie. 

Thema 1.4 Inkomensverstrekking
Levensonderhoud, voordeel € 395.000
Er is een voordeel van € 395.000 op de levensonderhoud. Hoewel in de aantallen geen substantieel verschil zit zijn de lasten wel toegenomen. Tegelijkertijd is het definitieve buig-budget hoger vastgesteld dan begroot. Dit zorgt per saldo voor een voordeel ten opzichte van de begroting. 

Bijzondere bijstand, voordeel € 48.000

• Voordeel van € 57.000 op bijzondere bijstand. Dit voordeel komt voornamelijk omdat in 2020 ten opzichte van 2019 minder lasten waren voor reiskosten voor bijvoorbeeld scholing en arbeid, minder inrichtingslasten voor woningen en woonlasten waren en omdat er minder lasten waren voor kinderopvang. 
• Een nadeel van € 46.000 op individuele inkomenstoeslag. Er is meer gebruik gemaakt van deze regeling. Daarnaast is van de individuele studietoeslag geen gebruik gemaakt, voordeel € 12.000.
• Voordeel van € 21.000 op armoedebeleid omdat over 2019 een teruggave is ontvangen van onder andere stichting Leergeld. 
  
  

Corona, nadeel € 373.500
De coronacompensatie is verantwoord in programma 6. Per programma geven we aan wat de coronagerelateerde meer- en minderlasten zijn (nadeel is hogere last of lagere bate, voordeel is lagere last of hogere bate door corona). In programma 1 gaat het om de volgende lasten:

• Wmo, nadeel € 4.000. De lasten van de hoestpoli zijn ten laste gegaan van het budget maatwerkvoorziening natura materieel.
• Huishoudelijke hulp, voordeel € 6.500. Er is door zorgaanbieders voor huishoudelijke hulp voor € 15.500 gedeclareerd als niet geleverde zorg in verband met corona. Er is voor 70% gecompenseerd. Het verschil van 30% zorgt dan voor minderlasten, dit komt op € 6.500.
• Wmo informele zorg, voordeel € 36.000. Door corona zijn er geen mantelzorgdagen georganiseerd. Daarnaast is door corona minder ondersteuning van vrijwilligers geweest. Dit zorgt voor een voordeel. 
• Wmo begeleiding, voordeel € 33.000. Er is in 2020 voor € 1.000 aan meerlasten gedeclareerd door zorgaanbieders voor Wmo begeleiding. Er is door zorgaanbieders voor Wmo begeleiding voor € 79.000 gedeclareerd aan niet geleverde zorg in verband met corona. Er is voor 70% gecompenseerd. Het verschil van 30% zorgt dan voor minderlasten, dit komt op € 34.000.
• Wmo vervoer, voordeel € 14.000. Er is door de vervoerder voor € 116.000 gedeclareerd aan niet geleverde zorg in verband met corona. Er is voor 80% gecompenseerd. Het verschil van 20% zorgt dan voor minderlasten, dit komt op € 29.000. Er is door vervoerders voor € 15.000 gedeclareerd voor beschermingsmiddelen (wanden, ontsmettingsmiddelen, mondmaskers). Dit zijn meer lasten.
• Wmo eigen bijdrage, nadeel € 34.000. De eigen bijdrage voor Wmo is vrijgesteld voor de maanden april en mei 2020, omdat door de coronacrisis een substantieel deel van de zorg en ondersteuning in de Wmo niet (volledig) kon worden geleverd. We hebben hiervoor van het rijk € 34.000 ontvangen als inkomstenderving.
• Participatie, nadeel € 211.000. Dit komt omdat we Caparis NV met € 211.000 hebben gecompenseerd voor de negatieve effecten van de coronamaatregelen. Van het rijk hebben we hiervoor € 224.000 ontvangen
• BBZ, nadeel € 3.000. Voor het uitvoeren van de TOZO regeling zijn lasten geweest. 
• Jeugd aan zet, nadeel € 10.000. Vanwege corona zijn er extra zomer- en nazomeractiviteiten voor de jeugd in Haulerwijk georganiseerd. De extra kosten hiervoor bedragen € 10.000. Voor deze activiteiten is een separate coronaregeling beschikbaar gesteld. De kosten worden hieruit gedekt.
• Inhaalzorg en meerkosten jeugd. De meerlasten voor jeugd zijn in 2020 € 11.000 geweest. Daarnaast is continuïteitsbijdrage betaald aan zorgaanbieders waarvan niet zeker is of dit nu voor extra lasten heeft gezorgd of dit juist in de toekomst nog plaatsvindt. We gebruiken het resterende deel van de coronacompensatie voor 'Inhaalzorg en meerkosten jeugd en Wmo 2015' van € 190.000 als dekking in 2020 (zie ook paragraaf 11 Corona).

* Maakt onderdeel uit van de incidentele baten en lasten.