1. Hoogte van de opgave en werkwijze

Na inventarisatie kwamen we op ruim € 800.000 aan structurele ambities. Daarvan doen we nu voor € 356.000 aan voorstellen, waarvan we vinden dat die noodzakelijk zijn voor onze gemeente. De structurele ambities waarvoor we nu geen voorstel doen, gezien de hoogte van de lasten ten opzichte van ons financiële perspectief, vindt u daaronder opgesomd.

Eind 2021 loopt de pilot met extra opbouwwerk in de dorpen en wijken af. De evaluatie van de pilot was zeer positief:

• Het opbouwwerk helpt initiatieven van inwoners verder als aanjager, kennisdeler en verbinder.
• Opbouwwerk draagt bij aan verbinding tussen mensen en vitaliteit van de dorpen.
• Processen zijn in gang gezet en inwoners rekenen op de gemeente.
• Opbouwwerk vraagt onderhoud. Structurele inzet van opbouwwerk is nodig om de tot nu toe behaalde resultaten te borgen, initiatieven te blijven honoreren, inwoners de weg te wijzen in procedures en bewoners te blijven versterken
• Opbouwwerk zorgt voor het ondersteunen en ontzorgen van besturen van plaatselijke belangen, sportverenigingen en overige verenigingen en draagt daardoor bij aan het voortbestaan van het verenigingsleven.

We stellen daarom voor structureel in te zetten op opbouwwerk. De structurele last is € 135.000. (Besluitpunt 1)

Eenzaamheid is een complex en wijdverbreid probleem. 35% van de Nederlanders van 15 jaar en ouder voelt zich enigszins of sterk eenzaam. De impact van eenzaamheid is groot. Zeker als het langdurig aanhoudt leidt eenzaamheid tot minder meedoen in de samenleving, depressiviteit en andere gezondheidsklachten. Eenzaamheid verhoogt de druk op de eerstelijnszorg. Gemeenten kunnen een rol nemen bijvoorbeeld in het bespreekbaar maken van eenzaamheid, zorgen dat mensen weten waar ze terecht kunnen, zorgen voor laagdrempelige dagbesteding voor ouderen, stimuleren van ontmoeten en ontmoetingsplekken en het bieden van programma’s die mensen met eenzaamheidsgevoelens weer op weg helpen. Maatschappelijke ontwikkelingen als vergrijzing en individualisering maken dat structureel eenzaamheidsbeleid vanuit de gemeente voorlopig nodig blijft. We stellen daarom voor hiervoor structureel € 45.000 beschikbaar te stellen. (Besluitpunt 2)

Dit komt terug in de doe-agenda gezondheid. In de landelijke nota Gezondheidsbeleid voor 2020 tot 2024 neemt Positieve Gezondheid een prominente plaats in als paraplu voor het gezondheidsbeleid. Wat betreft gezondheid in onze gemeente hebben bijvoorbeeld meer mensen dan gemiddeld in Friesland overgewicht, hebben meer kinderen onder de 12 jaar matige tot ernstige psychosociale problematiek en hebben meer kinderen een echtscheiding meegemaakt. In onze visie op Samenleven hebben we als gemeente de brede opgave ‘Inwoners ervaren een positieve gezondheid’ opgenomen. Eén van de maatschappelijke effecten die we willen bereiken is: Mensen kunnen omgaan met fysieke, emotionele en sociale levensuitdagingen.

Het brede perspectief op gezondheid is een belangrijk kernpunt in onze visie en we streven ernaar om gezondheid ook via andere beleidsdomeinen te bevorderen. Het levert veel op:

• Meer gezondheid en welzijn
• Beheersing zorgkosten
• Betere samenwerking en afstemming
• Betrekken burgers bij beslissingen

De kracht van een bloeizone is de integrale benadering waardoor meerdere facetten van gezondheid en welzijn worden uitgewerkt. Op dit moment zijn er op zes plekken in onze gemeente initiatieven aanwezig van inwoners, huisartsen, apothekers en ondernemers om te starten met ontwikkelingen in wijken en dorpen om een gezonde leefomgeving te ontwikkelen. We stellen voor hiervoor structureel € 50.000 beschikbaar te stellen. (Besluitpunt 3)

Dit komt terug in de doe-agenda Ouder worden. Eén op de vijf Nederlanders krijgt dementie. Omdat we steeds ouder worden, stijgt het aantal mensen met dementie in 2040 naar verwachting naar 550.000. Dat betekent dat meer inwoners én organisaties te maken krijgen met dementie.

Wat is een dementievriendelijke gemeente?

• Een dementievriendelijke gemeente zet zich actief in om mensen met dementie en hun mantelzorgers zo lang mogelijk mee te laten doen in de samenleving.
• Zij maakt begeleiding op maat mogelijk voor mensen met dementie en hun mantelzorgers.
• En vergroot de kennis van dementie binnen de eigen organisatie en de gemeenschap, bijvoorbeeld door het aanbieden van trainingen ‘Omgaan met dementie’.
• Een dementievriendelijke gemeente werkt actief samen met partijen zoals de regionale afdeling van Alzheimer Nederland en het regionale netwerk dementie.
• Een dementievriendelijke gemeente stimuleert en faciliteert burgers, bedrijven en organisaties om zich actief in te zetten voor een dementievriendelijke samenleving.

Zo ontstaat er een gemeenschap waarin iedereen dementie accepteert: van bakker en buurman tot sportclub en wijkagent. Waarin mensen met dementie gewoon boodschappen doen, hun bankzaken regelen, naar hun vereniging gaan of de bibliotheek of een museum bezoeken. En waarin de gemeenschap hen een handje toesteekt wanneer zij het even niet meer weten. We stellen voor hiervoor jaarlijks € 7.500 beschikbaar te stellen. (Besluitpunt 4)

Voor vier scholen zijn voor het Gebiedsteam op de school middelen beschikbaar gesteld voor 2021. Per locatie zijn dit de geraamde lasten en besparingen:

• € 8.400 lasten, besparing € 17.850 = netto besparing van € 9.450 per locatie per jaar.

De besparingen worden gerealiseerd doordat dure specialistische zorg wordt voorkomen. We stellen voor het Gebiedsteam op de school vanaf 2022 structureel in te zetten op zes scholen. De lasten hiervoor zijn € 50.400. De besparing is daardoor € 56.700. We gaan daarnaast ook nog in gesprek met de reguliere basisscholen.

Ook stellen we voor het Gebiedsteam uit te breiden naar vier VVE locaties. De lasten hiervoor zijn € 33.600 en de besparing € 37.800.

In totaal investeren we met deze maatregelen € 84.000 en we verwachten hiermee € 94.500 te besparen. We besparen daarmee netto € 10.500. (Besluitpunt 5)

In de raadsvergadering van 20 oktober 2020 is de intentie uitgesproken om gedurende de looptijd van de verordening Bedrijven Investeringszone Centrum Oosterwolde 2021, een bijdrage te doen aan de stichting BizO. De hoogte hiervan is € 35.500. De BizO is ingevoerd en de eerste heffingen zijn verstuurd. De samenwerking in het centrum van Oosterwolde heeft vorm gekregen en samen zetten we in op een sterk regionaal voorzieningenniveau. We stellen voor dit bedrag vanaf 2022 structureel te ramen. (Besluitpunt 6)

Op de locatie aan de Nanningaweg is ook een organisatieonderdeel van de gemeente gevestigd. Uit een rapportage risico inventarisatie en evaluatie in 2018 heeft de Arbo geconstateerd dat de huisvesting niet aan de huidige wettelijk gestelde eisen voldoet. Daarbij is er sprake van ruimtegebrek voor mens en materieel. Daarnaast zijn er op dit moment drie gemeentelijke opslaglocaties die gebruikt worden als opslag voor grond en materialen. Het gebruik van deze gemeentelijke opslaglocaties is in strijd met het geldende bestemmingsplan. Middels verbouw kan de huisvesting toekomstbestendig worden gemaakt. De investering die hier mee gemoeid is, brengt voor de basisvariant een jaarlijkse kapitaallast van € 112.000 (rente en afschrijvingen) met zich mee. Er is een nog te bestemmen budget beschikbaar vanuit de inhuur van Caparis medewerkers van € 43.000. Indien dit bestemd wordt voor deze huisvesting bedragen de totale kapitaallasten netto € 69.000. Komende september wordt het voorstel in raadscommissies besproken om zo te komen tot een definitief raadsvoorstel. We stellen voor het budget nu alvast structureel te ramen, het definitieve besluit wordt genomen bij de inhoudelijke besluitvorming over de huisvesting van de buitendienst. (Besluitpunt 7)

Sv Oosterwolde heeft een verzoek ingediend voor een financiële bijdrage voor het aanpassen en uitbreiden (= toekomstbestendig maken en verduurzamen) van haar kleedaccommodatie. De investering bedraagt € 805.000, daarvan is € 635.400 subsidiabel op basis van de normstelling van de KNVB en via de systematiek van de 1/3-regeling.

• We stellen voor een krediet van € 211.800 beschikbaar te stellen (= 1e 1/3-deel) met een kapitaallast van € 8.000 (afschrijving in 30 jaar).
• Daarnaast stellen we voor een rentelozing lening te verstrekken van € 211.800 (= 2e 1/3-deel), de lasten hiervan worden meegenomen in de totaalfinanciering van de gemeente; jaarlijks wordt € 7.000 afgelost.
• De laatste € 211.800 (= 3e 1/3-deel) wordt door sv Oosterwolde gefinancierd; dit geldt ook voor de extra investering van € 169.600 (= € 805.000 - € 635.400).
  (Besluitpunt 8)
  
  

Sv Haulerwijk heeft een verzoek ingediend voor een financiële bijdrage voor de vervangende nieuwbouw van haar clubgebouw, o.a. omdat het huidige pand grote mankementen vertoont. Dit wordt door u opiniërend besproken in de raadscommissie ruimte van 14 juni 2021. De investering bedraagt € 1.500.000 (= taakstellend) en is subsidiabel op basis van de normstelling van de KNVB en via de systematiek van de 1/3-regeling.

• We stellen voor een krediet van € 500.000 beschikbaar te stellen (= 1e 1/3-deel) met een kapitaallast van € 16.000 (afschrijving in 40 jaar).
• Daarnaast stellen we voor een renteloze lening van € 400.000 te verstrekken (= 2e 1/3 deel), de lasten hiervan worden meegenomen in de totaalfinanciering van de gemeente; jaarlijks wordt € 10.000 afgelost.
• De resterende € 600.000 wordt door sv Haulerwijk gefinancierd.
  (Besluitpunt 9)
  
  

Naast bovenstaande ambities zijn er, gezien het huidige financiële perspectief, ook ambities waarvoor we geen voorstel doen. De wenselijkheid van deze ambities is afgewogen tegen de voorstellen voor besparingen. Het gaat om de volgende ambities:

• In 2014 is besloten de subsidie voor de Stichting Kunstwerf voor de periode 2015 tot en met 2017 te verhogen van € 12.400 tot € 22.400. Bij de programmabegroting 2018 is besloten om deze verhoging t/m 2021 toe te passen. Vanaf 2022 is hier geen dekking meer voor. We stellen voor de subsidie van stichting Kunstwerf wel te verhogen maar dit te dekken uit de post kunst en cultuur incidenteel. Het budget voor kunst en cultuur incidenteel is nu € 30.000 per jaar, waarvan € 23.000 jaarlijks incidenteel ingezet wordt. (Besluitpunt 45)
• In de raadsvergadering van oktober 2020 is amendement 131 aangenomen waarin is besloten dat de kap van bomen wordt gecompenseerd door het planten van eenzelfde aantal bomen elders op gemeentegrond. Bij de uitwerking van het amendement blijkt dat de lasten worden geraamd op € 85.000 structureel (op basis van het jaarlijks planten van 200 bomen a € 425 per boom). Gezien de hoogte van dit bedrag stellen wij voor om dit amendement te heroverwegen en niet uit te voeren. (Besluitpunt 46)
• Voor het Fonds is t/m 2021 geld beschikbaar. Er is voorgesteld om een deel van het beschikbare budget over te hevelen naar 2022. We stellen voor hier voor vanaf 2023 nog geen middelen beschikbaar te stellen, maar de afweging in 2022 te maken.
• Een structurele knelpuntenpot voor het oplossen van verkeersonveilige situaties van € 75.000. Grotendeels valt deze aanpak binnen het reguliere onderhoud. Mochten zich situaties voordoen dan komen we hiermee bij u terug, danwel als de aanpak van de situatie onvermijdelijk is zal dit leiden tot een overschrijding van het beschikbare budget.
• Bosbergtoren. Eventuele financiële consequenties zijn nog niet bekend. De uitwerking van de scenario’s worden later, gezamenlijk met financiële consequenties, ter besluitvorming aan u voorgelegd.
• Sloop en herinrichting Kuipenstreek 8 (aula). In 2019 heeft de aankoop van de Kuipenstreek 8 plaatsgevonden. We zijn content met de strategische ruil om hiermee het Afscheidshuis toekomst te bieden. De plannen voor het gebruik en de (her)inrichting van het aangekochte terrein liggen op dit moment stil. Door zowel de thuiswerk-ontwikkeling, als ook de huisvesting van de toegang vraagt de omvang van de parkeerdruk voor personeel blijvend aandacht. Eveneens kan een gedeelte van het terrein soelaas bieden voor de herstructurering van de nabijgelegen ontwikkellocatie volgens de door uw raad vastgestelde Gebiedsvisie Oude Dorp. We doen hiervoor daarom nu geen voorstel.
• Diverse ambities vanuit de OWO-afdelingen. De wettelijke taken en bijbehorende financiële consequenties zijn in de Kaderbrief verwerkt. Voor de overige structurele ambities doen we nu, in afstemming met de andere twee gemeenten, geen voorstel.