Begrotingspositie 2023-2026

Kaderbrief 2023-2026
De vertrekpunten zijn vastgelegd in de kaderbrief 2023-2026. U heeft kennis kunnen nemen van het meerjarenperspectief en de uitkomsten van de Meicirculaire 2022 over de algemene uitkering uit het Gemeentefonds. Daarnaast heeft u ingestemd met de uitgangspunten voor de begroting. De besluiten uit de kaderbrief en de meicirculaire zijn primitief in de programmabegroting verwerkt. Het gaat daarbij om de besluiten over de voorjaarsrapportage 2022, de organisatieontwikkelingen, de owo-ontwikkelingen, de algemene uitkering en de loon- en prijsontwikkeling. Waar nodig hebben we budgetten extra geïndexeerd (voornamelijk energie- en onderhoudslasten). Daarnaast heeft u ingestemd met het amendement om het opstaptarief voor Wmo vervoer niet te hanteren, ook dit is primitief in de begroting verwerkt. 

Opzet programmabegroting
De opzet van de programmabegroting is grotendeels gelijk aan de Programmabegroting 2022-2025. Voor een aantal thema's stellen we voor om die toe te voegen en/of onder te brengen bij een ander thema. Het gaat hier voornamelijk om projecten vanuit programma 4. Daarnaast hebben we een aantal naamgevingen aangepast: 

• Thema 3.1.3 Werkgelegenheid: de naamgeving is aangepast naar Thema 3.1.3 Economie en werkgelegenheid.
• Thema 3.2 Verkeer, wegen en groen: de naamgeving is aangepast naar Thema 3.2 Openbare ruimte, mobiliteit en bereikbaarheid.
• Thema 3.3.1 Milieu 2030 CO2 neutraal, zonneweides: de naamgeving is aangepast naar Thema 3.3.1 Duurzaamheid.
• Thema 3.3.2 Afval: de naamgeving is aangepast naar Thema 3.3.2 Grondstoffen en afval.
• Paragraaf 10 OWO-samenwerking is aangepast naar Paragraaf 8 OWO-samenwerking.

We stellen voor de volgende onderdelen toe te voegen: 

• Een nieuw thema 'Stikstof' aan programma 4. 
• Een nieuw thema 'Accommodatiebeleid aan programma 4. 

We stellen voor de volgende onderdelen te verwijderen: 

• Thema 3.1.2 BioBased Economy. Dit onderwerp valt onder thema 3.3.1 Duurzaamheid te laten vallen. 
• Thema 4.1 Venekoten Centrum Oosterwolde. Dit onderwerp valt onder Thema 3.1.3 Economie en werkgelegenheid. 
• Thema 4.2 Masterplan Regio Appelscha. Dit onderwerp valt onder Thema 3.1.1 Recreatie en Toerisme. 
• Thema 4.3 Biosintrum. Dit onderwerp valt onder Thema 3.3.1 Duurzaamheid. 
• Thema 4.5 Het Fonds. Dit onderwerp valt onder Thema 1.2 Samenleven. 
• Thema 4.7 Visie op Demografische ontwikkelingen. Dit is niet meer van toepassing.
• Thema 4.8 Glasvezel. Dit is niet meer van toepassing. 
• Paragraaf 9 Duurzaamheid. Deze teksten komen terug in thema 3.3.1 Duurzaamheid.

Programma 4 bestaat daardoor uit de volgende thema's:

• Thema 4.1 Visie op Samenleven
• Thema 4.2 Omgevingswet, bestemmingsplannen
• Thema 4.3 Regio Deal Zuidoost Friesland
• Thema 4.4 Haerenkwartier
• Thema 4.5 Stikstof 
• Thema 4.6 Accommodatiebeleid

Collegeakkoord en samenwerkingsagenda
De teksten uit het collegeakkoord zijn opgenomen in deze begroting. Waar nodig zijn ze aangevuld met bestaand beleid. Het nieuwe beleid uit het collegeakkoord is zoveel mogelijk op geld gezet waar dat al kon. Hiervoor doen we u voorstellen voor het beschikbaar stellen van incidentele dan wel structurele middelen. Dit voorstel komt terug in hoofdstuk 'Nieuw beleid - Uitwerking collegeakkoord'. Nog niet alle onderdelen konden op geld worden gezet, we komen hiervoor later bij u terug. Voor een aantal onderdelen is eerst onderzoek nodig. Daar volgt een apart voorstel of een voorstel via de P&C cyclus. 

Voor de onderwerpen uit de samenwerkingsagenda hebben we ook gekeken of er financiële middelen nodig zijn. In een aantal gevallen komen de onderwerpen terug in het collegeakkoord en hebben we daarom daarnaar verwezen. Sommige teksten vanuit de samenwerkingsagenda zijn overgenomen in de begroting. Dit geldt niet voor alle onderdelen. Voor een toelichting hierop zie hoofdstuk 'Nieuw beleid - uitwerking Samenwerkingsagenda'. 

De laatst verschenen circulaire van de algemene uitkering uit het Gemeentefonds is de Meicirculaire 2022. De definitieve uitkomsten van de Septembercirculaire 2022 delen wij u mee voorafgaand aan de behandeling van de begroting. De onderdelen van het financieel perspectief uit de kaderbrief 2023-2026 zijn primitief in deze begroting verwerkt. 

We hebben bij de primitieve ramingen rekening gehouden met de hierna genoemde uitgangspunten:

• De Meicirculaire 2022 is de basis.
• De ramingen voor de jaarschijf 2023 zijn gebaseerd op de ramingen zoals die zijn opgenomen in de meerjarenbegroting 2022-2025.
• Autonome ontwikkelingen zijn in de ramingen verwerkt.
• De ramingen voor bijdragen aan gemeenschappelijke regelingen zijn gebaseerd op (concept)begrotingen 2023-2026 van deze regelingen voor zover deze bekend waren.
• Het uitgangspunt bij wettelijke taken is dat we ons hierbij beperken tot de middelen die het Rijk hiervoor (extra) beschikbaar stelt. Bijvoorbeeld binnen het Gemeentefonds of specifieke uitkeringen. Regelingen met een open einde karakter vormen hierbij een risico. 
• Waar nodig hebben we budgetten extra geïndexeerd zoals al aangekondigd in de Kaderbrief 2023 en de Meicirculaire 2022 (voornamelijk energie- en onderhoudslasten).

Daarnaast hebben we (in de primitieve ramingen) rekening gehouden met de volgende uitgangspunten die u bij de Kaderbrief 2023-2026 heeft vastgesteld:

• Lonen: + 3,4% (incl. pensioenpremie)
• Prijzen: + 2,4%
• OZB: + 2,4%
• Forensenbelasting: Stapsgewijze verhoging
• Leges: + 2,4%
• Afvalstoffenheffing: 100% kostendekking
• Rioolrechten: 100% kostendekking
• Toeristenbelasting: € 1,50 en € 1,10 per persoon per nacht

Bovenstaande begrotingsuitgangspunten zijn gebaseerd op bestaand beleid. Waar nodig is hieronder een toelichting gegeven van deze uitgangspunten. 

Lonen en prijzen
De loon- en prijsontwikkeling is gebaseerd op gepubliceerde cijfers uit het Centraal Economisch Plan (CEP). De loonindex is gebaseerd op de gewogen cao-loon bedrijven en overheidindex. De prijsindex is gebaseerd op de nationale prijsindex. De budgetten ramen wij reëel in relatie tot de doelstelling en/of het beoogd effect. Automatische prijscompensatie voor uitbestede werkzaamheden en leveranties passen wij niet toe. Maar gezien de huidige situatie zijn bijvoorbeeld de onderhoudsbudgetten en de energiebudgetten geïndexeerd met respectievelijk 10% en 50%. De subsidies en bijdragen worden wel verhoogd. Voor het eerstvolgende begrotingsjaar (2023) gaan wij uit van lopende prijzen en daarna (2024 tot en met 2026) van constante prijzen.

Onroerendezaakbelasting (OZB)
Jaarlijks wordt de opbrengst OZB geïndexeerd. Bij een algehele waardedaling of waardestijging van de onroerende zaken, verhogen of verlagen wij het tarief van OZB, om de begrote opbrengst te realiseren. 

Forensenbelasting
Bij de behandeling van de Programmabegroting 2020-2023 heeft u besloten om de opbrengsten van de forensenbelasting te verhogen met € 15.000 in 2020 tot € 60.000 in 2023. Voor 2024 en verder gaan wij uit van dezelfde opbrengst als 2023. 

Rioolrechten
Elke vijf jaar stelt de gemeenteraad het Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) vast. In het bijbehorende kostendekkingsplan wordt weergegeven hoe de heffing zich ontwikkelt in deze periode. Aan het einde van elk jaar stelt de raad de tarieven van de heffing voor het volgende jaar definitief vast. Dit gebeurt op basis van kostendekking, het tarief dekt daarmee alle kosten af die met watertaken gepaard gaan.

Afvalstoffenheffing
Het uitgangpunt is hier ook 100% kostendekkendheid. In de praktijk is deze kostendekkendheid er vanuit de vastgestelde tarieven (nog) niet. Jaarlijkse tekorten worden nu gedekt vanuit de reserve lastenverlichting. De raad heeft in het verleden besloten dat we toe moeten groeien naar een kostendekkendheid van 100%. Dit betekent dat tarieven die op afvalinzameling betrekking hebben, stapsgewijs worden verhoogd tot een volledige kostendekkendheid vanaf 2024.

Toeristenbelasting
In de raadsvergadering van 30 maart 2021 is besloten om een tariefdifferentiatie toe te passen op de toeristenbelasting. Dit betekent dat er een tarief is voor overnachtingen in kampeermiddelen op kampeerterreinen en in kampeerboerderijen en een tarief voor andere verblijfsaccommodaties. Voor de tarieven sluiten we aan bij het advies van het Recreatieschap Drenthe. Het huidige advies heeft betrekking op de periode 2021-2023, de tarieven liggen vanaf 2022 op het adviesniveau. Het tarief wordt daarom in 2023 niet geïndexeerd.

 

In het begrotingsresultaat geven we inzage in het resultaat van het meerjarenperspectief op basis van bestaand beleid en structurele lasten nieuw beleid voor zowel het komende jaar als de prognosejaren daarna. Het laatst bekende financiële perspectief komt uit de brief over de Meicirculaire 2022. Het resultaat in deze begroting (voor nieuw beleid) is hoger dan dat perspectief. Dat heeft de volgende oorzaken; 

• In augustus 2022 is bekend geworden dat we de verwachte jeugdmiddelen vanaf 2024 voor 100% mogen ramen. Dit was 75%. Daarnaast is in het regeerakkoord een besparing van € 500 miljoen afgesproken op de jeugdzorg. Het rijk is verantwoordelijk voor de invoering. In de gemeentelijke begroting kunnen we dan een lagere raming opnemen voor de uitgaven. Dat hebben we in deze begroting verwerkt. Per saldo zorgt dit voor een voordeel. 
• Lagere lasten loonontwikkeling dan waar we rekening mee hadden gehouden. 
• Het budget voor rente konden we verlagen omdat bij het huidige investeringsniveau geen aanvullende financieringen nodig zijn. 
• Er zijn hogere lasten voor leerlingenvervoer. We verwachten dat dit structureel is. 

Het begrotingsresultaat voor de jaren 2023 tot en met 2026 is opgenomen in onderstaande tabel. Het begrotingsperspectief is gecorrigeerd met het saldo van incidentele baten en lasten om zo het structurele begrotingsperspectief aan te geven. In bijlage C staat een overzicht van de geraamde incidentele baten en lasten.

De uitkomsten van de Septembercirculaire 2022 zijn nog niet verwerkt in deze programmabegroting. Voor de begrotingsbehandeling zullen wij u hierover separaat informeren.

 

				x € 1.000
Begrotingsperspectief	Begroting	MJB	MJB	MJB
	2023	2024	2025	2026
Begrotingsresultaat
Saldo baten en lasten	2.384	4.077	5.984	1.415
Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves	431	241	321	312
Begrotingssaldo na bestemming	2.816	4.318	6.305	1.728
Waarvan incidentele baten en lasten (saldo)	-	-	-	-
Totaal structureel begrotingsperspectief (voor nieuw beleid)	2.816	4.318	6.305	1.728
Nieuw beleid structureel	-406	-388	-388	-388
Totaal structureel begrotingsperspectief (na nieuw beleid)	2.410	3.931	5.917	1.340
Nieuw beleid incidenteel	-2.299	-954	-854	-569
Totaal begrotingsperspectief (na nieuw beleid)	111	2.977	5.063	771