U ontvangt hierbij de Programmabegroting 2024-2027.
Financieel perspectief
Hoewel we vorig jaar nog een structureel sluitende meerjarenraming aan u voor konden leggen, presenteren we nu een begroting waarin de jaarschijven 2026 en 2027 rode cijfers laten zien. De omvang van de algemene uitkering is vanaf 2026 fors lager dan in de jaren daarvoor. Gecombineerd met stijgende prijzen en de cao ontwikkelingen is een structureel sluitende meerjarenraming op dit moment niet mogelijk.
De inzet van jeugdhulp laten al enige jaren een forse stijging zien, zowel in duur als in complexiteit en intensiteit. Daardoor nemen de kosten ook fors toe. De coronaperiode heeft een enigszins dempend effect gehad, daar is nu geen sprake meer van. Daarom is bij de voorjaarsrapportage 2023 het budget met € 550.000 bijgesteld. Een nieuwe prognose laat een aanvullend tekort van bijna € 1 miljoen zien. In de begroting hebben we het budget met € 750.000 bijgesteld. De komende tijd gebruiken we om de prognose te laten toetsen, oorzaken te achterhalen en opties te vinden om de stijging in de lasten te verminderen dan wel om te buigen. Wij komen hier voor de volgende kaderbrief bij u op terug.
Aanpak tekort meerjarenraming
Normaalgesproken zouden we u een voorstel doen, of een plan van aanpak presenteren, om de begroting weer structureel sluitend te krijgen. Dit jaar heeft de VNG een advies gegeven wat erop neerkomt dat de gemeenten een realistisch beeld moeten geven van de jaren 2026 en 2027 en de eventuele tekorten inzichtelijk moeten maken. Het is uitzonderlijk dat de VNG dit advies geeft, maar de ingreep van het kabinet in het gemeentefonds vanaf 2026 levert een uitzonderlijke financiële situatie op. Door de gevolgen van de keuzes van het kabinet te laten zien, geven we een helder signaal af aan het inmiddels demissionaire kabinet en Tweede kamer, namelijk dat de gemeentelijke financiën op dit moment onvoldoende zijn voor het uitvoeren van het huidige takenpakket en de ambities van het Rijk.
Tegelijkertijd weten we ook dat door de val van het kabinet het nog een hele tijd duurt voordat er vanuit het Rijk duidelijkheid is over de omvang van het gemeentefonds voor de jaren 2026 en verder. Ook zijn er signalen dat het Rijk fors moet bezuinigen. Tegelijkertijd vinden in het jaar 2026 weer gemeenteraadsverkiezingen plaats. Dit maakt dat wij volgend jaar, bij de Kaderbrief 2025, graag alvast met u in gesprek gaan over waar we mogelijkheden zien om te bezuinigen of inkomsten te verhogen. We willen ook voor de toekomst betaalbaarheid en een gezonde financiële situatie waarborgen.
Als college zullen we de ontwikkelingen nauwlettend volgen. Wat betreft nieuw beleid en nieuwe structurele wensen zullen we terughoudend zijn om onze financiële positie niet nog meer te verslechteren.
Nieuwe indeling programmabegroting
In de raadsvergadering van 27 juni 2023 is besloten om vanaf de begroting 2024 een nieuwe indeling te hanteren. De indeling is gebaseerd op de standaard BBV-indeling en is in deze begroting verwekt. Er zijn nu in totaal negen programma's. Er zijn in deze begroting twee paragrafen toegevoegd. Als eerste paragraaf 9 Strategische projecten en ontwikkelingen. Deze onderwerpen stonden in de vorige begroting in programma 4 en zijn nu verplaatst naar een paragraaf. Daarnaast is paragraaf 10 Visie op Samenleven toegevoegd waarin de te bereiken maatschappelijke effecten overkoepelend zijn beschreven. Net als in de jaarstukken 2022 is de (verplichte) paragraaf Wet Open Overheid in de begroting opgenomen.
Overig
- In de bijlage staat een tabel met de onderwerpen uit de samenwerkingsagenda. In deze tabel vindt u de status van de diverse A, B en C onderwerpen.
- Bij de Kaderbrief 2024 heeft u uitgesproken dat de begrotingsoverschotten in 2024 en 2025 ingezet worden voor kapitaallasten die voortkomen uit toekomstige investeringen en bij de betreffende jaarstukken definitief te bepalen wat de bestemming van de begrotingsoverschotten zal zijn. Wij komen later, als er meer duidelijkheid is over toekomstige investeringen, met een voorstel hoe we dit financieel goed in kunnen zetten.
- Wat betreft het stijgen van de prijzen zien we dat dat toch iets is afgevlakt. De onzekerheid is er nog steeds. Dat geldt ook voor partijen die we subsidiëren. Waar nodig voeren we gesprekken en passen we maatwerk toe.
- De nieuwe onderhoudsplannen van een 7-tal sport-, welzijnsaccommodaties en MFA's geven aan dat de huidige dotaties in de onderhoudsvoorzieningen veel te laag zijn om de toekomstige onderhoudsbehoefte te dekken. Er moet structureel budget aan de voorzieningen worden toegevoegd om de voorzieningen voor langere termijn in stand te houden. Wij leggen de nieuwe onderhoudsplannen en de financiële consequenties via een raadsvoorstel aan u voor. De financiële gevolgen zijn nog niet verwerkt in de begroting.
Begrotingsperspectief 2024-2027
Het vertrekpunt voor het opstellen van deze begroting is de Kaderbrief 2024-2027 met de mededeling over de gevolgen van de Meicirculaire 2023. De besluiten uit de kaderbrief en de meicirculaire zijn primitief in de programmabegroting verwerkt. Het gaat daarbij om de besluiten over de voorjaarsrapportage 2023, diverse onvermijdelijke budgettaire consequenties en de besluiten nieuw beleid.
| x € 1.000 | ||||
|---|---|---|---|---|
| Begrotingsperspectief | Begroting | MJB | MJB | MJB |
| 2024 | 2025 | 2026 | 2027 | |
| Begrotingsresultaat | ||||
| Saldo baten en lasten | -68 | 982 | -2.815 | -1.911 |
| Toevoegingen en onttrekkingen aan reserves | 568 | 862 | 862 | 264 |
| Begrotingssaldo na bestemming | 500 | 1.844 | -1.953 | -1.648 |
| Waarvan incidentele baten en lasten (saldo) | 1.442 | 1.091 | 649 | - |
| Totaal structureel begrotingsperspectief (voor nieuw beleid) | 1.942 | 2.935 | -1.304 | -1.648 |
| Nieuw beleid structureel | -784 | -715 | -15 | -15 |
| Totaal structureel begrotingsperspectief (na nieuw beleid) | 1.158 | 2.220 | -1.319 | -1.663 |
| Nieuw beleid incidenteel | -10 | -68 | -68 | - |
| Totaal begrotingsperspectief (na nieuw beleid) | -294 | 1.061 | -2.036 | -1.663 |